کرونا، فوتبال و سیاست در ایران

اما در ایران علی‌رغم این‌که کنفدارسیون فوتبال آسیا برگزاری دیدارهای نمایندگان ایران در جام باشگاه‌های آسیا را معلق کرده و عملا الزام زمانی از باشگاه‌های ایرانی برداشته شده، برگزاری لیگ برتر فوتبال مردان کماکان ادامه پیدا کرده و تنها اقدام مقابله‌ای و پیشگیرانه برای مواجهه با شیوع ویروس کرونا، حذف تماشاگران از ورزشگاه‌ها بوده است.

*کرونا و فوتبالِ ایران

میدان فوتبال در ایران بیش از همه میدان‌های دیگر در ارتباط با امر سیاسی است. این را می‌توان یا آشکارا در ورود چهره‌های سیاسی به مناسبات ورزشی یا اداره باشگاه‌ها به شیوه دولتی و یا اعمال نفوذ آشکار و پنهان وزارت ورزش بر فدراسیون فوتبال به‌عنوان نهادی عمومی و مستقل دید. اما ساده‌انگارانه است که ارتباط پررنگ میدان سیاست را در ایران صرفا در اداره باشگاه‌ها یا تصاحب مناصب مدیریت ورزش توسط چهره‌های سیاسی دانست. فوتبال برای ایران سیاسی است چون نماد هویت و ابزار کسب اقتدار ملی است. فوتبال ملی اعلام هویتی یکدست علی‌رغم تفاوت‌های قومی است.

اختصاص منابع عظیم ارزی به اداره تیم‌های باشگاهی و ملی برای کسب نتایج آسیایی و جهانی و تلاش برای کسب جایگاه معتبر در دنیای فوتبال و نشان دادن توان فوتبالی، اهمیت ورزش را در دستیابی به اقتدار ملی به خوبی نشان می‌دهد. دل‌پیرو کاپیتان سابق باشگاه یوونتوس پس از بازی ایران مقابل اسپانیا در رقابت‌های جام‌جهانی 2018 روسیه در صفحه توییتر خود به تمجید از بازی بازیکنان ایرانی نوشت:«تیم ایران با استیل دهه 80 طوری دفاع می‌کند که انگار فردایی وجود ندارد» گویی او در حال توصیف نبرد گلادیاتورهای روم باستان است. این یعنی فوتبال برای یک ایرانی یعنی همه چیز. تفاوتی ندارد، این انسان می‌تواند بازیکنان فوتبال باشد یا هوادارانی که حاضرند علی‌رغم سختی راه از جنوب، غرب، شرق و دورترین گوشه کشور برای دیدن بازی تیم محبوب خود به تهران بیایند و ساعت‌ها در اطراف ورزشگاه آزادی در سرما و گرما بخوابند و در انتظار بمانند.

اما با شیوع کرونا به نظر می‌رسد این نماد اقتدار ملی و تقویت هویت ایرانی وارد مرحله جدیدی شده تا جایی‌که با مفهوم سلامت درگیری پیدا کرده است. در حالی‌که شیوع ویروس کرونا بسیاری از لیگ‌های دنیا را به تعطیلی کشانده اما لیگ برتر فوتبال ایران به قوت خود باقی است و طبق مطالبی که در رسانه‌ها منتشر می‌شود، اصرار به برگزاری بازی فراتر از نهادهایی چون فدراسیون فوتبال یا سازمان لیگ است و به وزارت ورزش باز می‌گردد.

*دلایلی برای مقاومت

به این ترتیب احتمالا باید به دنبال ریشه این پافشاری در مناسبات سیاسی اخیر ایران در عرصه‌های بین‌المللی گشت. یعنی گرفتن حق میزبانی از تیم‌های ایرانی در جام باشگاه‌های آسیا به بهانه ناامنی و تاثیرگرفته از جدال سیاسی رخ داده و ردپای اعمال نفوذ کشورهای عربی که با ایران روابط تیره‌ای دارند.با این اقدامات اکنون که دور برگشت مسابقات باشگاه‌های آسیا و مقدماتی جام‌جهانی به میزبانی ایران در راه است، برگزاری یا تعطیلی لیگ اهمیت ویژه سیاسی پیدا کرده است. هر اقدامی در برگزاری یا تعطیلی لیگ بازتاب بین‌المللی خواهد داشت و می‌تواند واکنش‌هایی را علیه و به ضرر ایران برانگیزد.

به همین دلیل است علی‌رغم همه اعتراضات و درخواست‌ باشگاه‌ها و پزشکان تیم‌ها بازی‌های هفته 20 و 21 برگزار شد. چرا که واضح است انجام بازی‌های لیگ‌برتر فوتبال مردان ماهیت و کارکردی متفاوت از سایر لیگ‌های ورزشی زنان و مردان دارد و از این جهت انصراف داوران لیگ فوتبال زنان و اعتراض چندباشگاه توانست مسوولان را مجاب به تعطیلی لیگ زنان بکند اما حتی سر باز زدن اولیه باشگاه استقلال از نرفتن به سیرجان نتوانست برگزاری بازی‌ها را لغو سازد.

*البته علاوه بر ردپای امور سیاسی در برگزاری بازی‌ها نباید از کارکرد فوتبال در انباشت سود غافل شد. بخش دیگری از الزام برگزاری لیگ ناشی از تلاش اسپانسرها است. گردش مالی که از پخش تلویزیونی و تبلیغات میان‌برنامه، تبلیغات محیطی، ارزش افزوده و البته گردش‌های مالی‌ پنهان نصیب مالکان خصوصی و دولتی می‌شود بسیار بیشتر از سودی است که از بلیط فروشی به دست می‌آید به همین دلیل است که زور امر سیاسی و اقتصادی به میدان ورزش و امر سلامتی فائق آمد و هفته 21 لیگ با ریسک شیوع بیشتر کرونا برگزار شد.