سعید امامی و رازهایی که با او خاک شد

 روزهای آخر خرداد۷۸ بود و هنوز جامعه در تب‌وتاب سال‌های اول ریاست جمهوری خاتمی به سر می‌برد؛ سال‌هایی که اگرچه ریاست جمهوری آن با میزان آرایی بی‌سابقه تا آن روز به ساختمان پاستور راه‌یافته بود، اما به اذعان ریاست جمهوری  هر ۹روز یک‌بار بحرانی ساختگی گریبان دولتش را می‌گرفت و نمی‌گذاشت که کارش را انجام دهد.

قتل‌های زنجیره‌ای یکی از این بحران‌ها بود که در آن مشخص شد «گروهی خودسر» در وزارت اطلاعات برخی از مخالفان سیاسی نظام و چند روشنفکر دگراندیش را به قتل رساندند و از این نظر چندین ماه کشور را با بحرانی روبه‌رو و احساسات عمومی را جریحه‌دار کردند. از دل آن پرونده بزرگ یک نام بیشتر از همه مطرح شد؛ سعید امامی (اسلامی) چهره‌ای مرموز که روندی عجیب را طی کرد و علیرغم نظر منفی گزینش کننده وزارت اطلاعات در اوایل انقلاب به یکی از مهم‌ترین معاونت‌های وزارت اطلاعات کشور در زمان وزارت علی فلاحیان رسید.

پس‌ازآنکه سید محمد خاتمی تمام‌قد پشت پرونده قتل‌های زنجیره‌ای ایستاد و تا مشخص شدن عوامل این قتل‌ها و اطلاعیه معروف وزارت اطلاعات آن را پیگیری کرد؛ ناگهان سعید امامی از سایه بیرون آمد و به‌عنوان متهم اصلی این قتل‌ها به جامعه معرفی شد. چند روز بعد او از یک مقام عالی‌رتبه وزارت اطلاعات به یک زندانی در اوین تبدیل شد. درحالی‌که روزنامه‌نگاران و افکار عمومی مشغول گمانه‌زنی و تحلیل پیرامون این قتل‌ها و سلسله‌مراتب آن‌ها بود، به ناگهانی خبری جامعه را در شوک فرو برد. دادستان وقت مجتمع قضایی نیروهای مسلح، محمد نیازی، طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد سعید امامی که بالاترین عضو و مسئول اصلی «قتل‌های خودسرانه» معرفی‌شده بود، در زندان اوین و با خوردن «داروی نظافت» خودکشی کرده‌ است. خبری که بلافاصله در کانون تحلیل‌ها قرار گرفت و این بار برخی از نزدیکان فکری سعید امامی خودکشی او را نپذیرفتند و از آن به «قتل» و حتی «شهادت» نیز یاد می‌کردند. روح‌الله حسینیان؛ روحانی جنجالی آن روزها از او با نام «شهید سعید اسلامی» یاد کرد، در مجلس ختم او سخنرانی کرد و در سخنرانی مفصلی که در مدرسه حقانی داشت، بار دیگر نیروهای امنیتی دولت اصلاحات را عامل قتل سعید امامی معرفی کرد.

البته در این مورد حسینیان تنها نبود. در خاطرات روز سوم تیر 78 هاشمی رفسنجانی حضور کارکنان وزارت اطلاعات در مراسم ختم سعید امامی نگران‌کننده خوانده‌شده است: «شرکت صد‌ها نفر از کارکنان وزارت اطلاعات در تشییع‌جنازه و مراسم جلسه فاتحه سعید اسلامی (امامی)، نگرانی جدی در مدیریت وزارت ایجاد کرده و نشان روشنی است که بسیاری از نیرو‌های اطلاعات، اتهامات وارده به قاتلان را نپذیرفته‌اند یا اینکه روش آن‌ها را قبول دارند.»

اکنون و پس از 23سال که از مرگ سعید امامی می‌گذرد، داغ او هنوز برای برخی از دوستان و همفکرانش تازه است و به یادش خاطره بازی می‌کنند.

سایت خبری تحلیلی انصاف نیوز خبر داد که روز دوشنبه‌ی گذشته، ۳۰خردادماه، کلیپی با عنوان «سالگرد سعید امامی» برایش ارسال شد و پس‌ازآن ارسال‌کننده، اکانت خود در پیام‌رسان تلگرام را به‌سرعت حذف کرد؛ کلیپی که او را «شهید مظلوم حاج سعید امامی» خوانده است. بر اساس این گزارش در بخشی از کلیپ، جملاتی از ناصر زرافشان، وکیل خانواده‌ مقتولان قتل‌های زنجیره‌ای قرار دارد اما فامیلی او به‌اشتباه «زرافشانی» و عنوان او هم «وکیل دادگستری و متخصص در پرونده‌های سیاسی» درج‌شده است. بخشی از مصاحبه‌ علی فلاحیان، وزیر اطلاعات دولت هاشمی، یعنی دولت قبل از دولت خاتمی هم در این کلیپ پخش می‌شود. فلاحیان در پاسخ به سؤال کنایه‌آمیز حسین دهباشی درباره‌ سعید امامی که پرسید «چرا باید یک «نیروی خدوم» خودش را بکشد؟!» گفت: «خب همین است که من می‌گویم خودش را نکشته. دفاع من به خاطر همین بود که گفتم خودش را نکشته.» دهباشی می‌پرسد «پس چه کسی او را کشته؟» فلاحیان پاسخ می‌دهد: «این را شما بگو که باهاشان دوستی!»

سیدمحمود نبویان، نماینده‌ کنونی مجلس هم سخنانی در بخشی از این کلیپ که احتمالاً سخنرانی در یک برنامه است، گفته است: «وزارت اطلاعات مانع بود و آن را می‌خواستند بگیرند. چه‌کار کردند؟ قتل‌های زنجیره‌ای. کار کی بود؟ سعید امامی؟! چرا ما فقط اسم سعید امامی را می‌دانیم؟ چرا برای مردم واضح نیست؟ من برای شما توضیح می‌دهم. سعید امامی نیروی ولایی صد درصد بود. فرد دیگری هم اسمش مطرح است. با سعید امامی چه کردند؟ دارو خورد و مرد، خودکشی کرد! همین؟! بگم؟ من از بالاترین مقام وزارت اطلاعات زمان قتل‌های زنجیره‌ای می‌گویم؛ الان شاخ‌به‌شاخیم. با هم برای سخنرانی شیراز بودیم، در هواپیما در برگشت، خودش مستقیم گفت که رفتم سردخانه را باز کردم، جایی از بدن سعید امامی نبود که با کابل سیاه نشده باشد.»

سخنانی از علی‌اکبر رائفی‌پور، سخنران اصولگرا، هم در این کلیپ پخش شده است: «خودکشی بسیار فنی بوده، با حواس جمع. می‌خواسته خودش رو بزنه که بقیه‌ شبکه لو نروند.» در جایی از کلیپ نوشته شده است: «علی‌اکبر رائفی‌پور و علیرضا پورمسعود که روزگاری از سعید امامی با نام شهید مظلوم یاد می‌کردند، اکنون از او به‌عنوان نفوذی بیگانگان یاد می‌کنند تا پرونده قتل‌ها را منحرف و در گور سعید امامی دفن کنند.»

در بخش‌هایی از فیلم به فیلم‌هایی اشاره‌شده که شخصیت‌هایی احتمالاً در نقش سعید امامی در آن‌ها بازی می‌کرده‌اند. همین‌طور بخشی از مصاحبه‌هایی قدیمی از مسعود کیمیایی، کارگردان، در این کلیپ پخش شده که به دعوت سعید امامی از اهالی سینما برای جلسه اشاره دارد. همچنین در بخشی از این فیلم همراه با پخش عکس سعید امامی (اسلامی) در بازجویی‌ها، نوشته شده است: «علی ربیعی در جریان دادگاه شکایت از شنود اشباح ترجیح داد به این سؤال کلیدی پاسخی ندهد: بر اساس چه مستندی «امامی» دستگیر شد؟…»