به گزارش رصدبورس عرضه اولیه به زبان ساده، اولین حضور یک شرکت در بازار سرمایه به صورت رسمی است؛ به عبارت دیگر، در عرضه اولیه، سهام یک شرکت برای بار اول در بورس توسط عموم قابل خریداری خواهد بود. یک شرکت برای حضور در بازار بورس، باید مدارک لازم را به سازمان تقدیم و مراحل پذیرش را طی کند تا بتواند مجوز حضور در این بازار را دریافت کند. عرضههای اولیه در سالهای اخیر در بورس تهران، رونق زیادی پیداکرده است. دلیل این امر، رشد قیمتی سهم در روزهای اول عرضه و دستیابی به سود بیدردسر برای خریداران است؛ زیرا بسیاری از عرضههای اولیه برای سرمایهگذاران سودده بودهاند. با پیشرفت تکنولوژی، معامله در بازار سهام روز به روز آسانتر شده و افراد با سطح دانش کمتر نیز میتوانند به راحتی معاملات خود را انجام دهند. البته ذکر این نکته خالی از لطف نیست که لازم است قبل از ورود به بازار بورس، اطلاعات و دانش کافی کسبشده و باتجربه مفید اقدام به معامله نماییم. عرضههای اولیه معمولاً چندین بار در سال انجام میشوند. به عنوان مثال، در ۸ ماهه نخست سال ۱۳۹۸، ۱۴ عرضه اولیه انجام شده است.
با توجه به اینکه مدتی است از روش ثبت سفارش برای خرید آنلاین عرضه اولیه استفاده میشود، به توضیح این روش میپردازیم. به منظور عرضه اولیه به روش ثبت سفارش، مدیر عرضه باید حداقل ۷ روز کاری قبل از آغـاز ثبت سفارش، گزارشی شامل اطلاعات مشخصات مدیر عرضه، تاریخ ثبت سفارش، کـف قیمـت و دامنه قیمت در ثبت سفارش، تعداد سهام قابلعرضه و سـقف تعهـد خریـد، اعضـای گـروه متعهدین و تعهدات ایشان را مطابق فرم بورس پـس از تأییـد ناشـر پذیرفتهشده، سـهامداران عمـده عرضهکننده و مدیر عرضه به بورس ارسال نماید. بورس، پس از موافقت باعرضه اولیه، این اطلاعـات را در اطلاعیه عرضه اولیه قید نموده و حداقل ۲ روز کاری قبل از ثبت سفارش منتشر مینماید (دامنه قیمت نمیتواند بیشتر از ۲۰ درصد بالاتر از کف قیمت پیشنهادی باشد). پس از انتشار اطلاعیه عرضه اولیه و مشخص شدن زمان عرضه اولیه، باید منتظر اعلام ساعت دقیق در روز عرضه از طریق اطلاعیههای پیام ناظر بازار باشیم. پس از آنکه زمان دقیق عرضه اولیه مشخص شد، میتوانیم با مراجعه به صفحه آنلاین کارگزاری که در آن معامله میکنیم، سفارش خود را ثبت کنیم. مزیت روش ثبت سفارش آن است که نیازی نیست خریداران سهام، در یکلحظه سفارش را وارد سیستم کنند و نوبت ارسال سفارش مهم نیست. حجم ارسالی نیز میزان مشخصی است و هر کد معاملاتی بیش از حجم اعلامشده نمیتواند سهم خریداری کند. نکته مهم دیگر آن است که هر کد معاملاتی در هر عرضه اولیه فقط یکبار میتواند ثبت سفارش داشته باشد. آنچه در این روش اهمیت دارد، قیمت ثبتشده است.
معمولاً اطلاعیههای عرضه اولیه از طریق سایت سازمان یا فرابورس اطلاعرسانی میشوند. نکاتی که لازم است در این اطلاعیه به آن توجه کنید، حداکثر حجم سفارش، بازه قیمتی و تاریخ عرضه اولیه است.
در روز موعود، از طریق سایت www.tsetmc.com و مطالعه پیامهای ناظر بازار میتوانید از بازه زمانی موردنظر برای ثبت سفارش اطلاع پیدا کنید. اطلاعیههای ناظر بازار به شکل یک اعلام کوچک در گوشه سمت چپ و پایین صفحهنمایش داده میشود. البته از طریق سامانه آنلاین خود نیز میتوانید اطلاعات پیام ناظر را ببینید.
با دانستن حجم درخواستی و بازه قیمتی اعلامشده، میتوانید مبلغ تقریبی موردنیاز جهت خرید آنلاین عرضه اولیه سهام را محاسبه نمایید و حساب خود را به آن میزان شارژ کنید. بدینصورت که حجم موردنظر را در سقف قیمت درخواستی ضرب نمایید. البته این مبلغ بدون احتساب کارمزد است و برای محاسبه دقیقتر لازم است از ماشینحساب بورسی استفاده نمایید. بهتر است افزایش موجودی را، به روز عرضه اولیه موکول نکرده و در روزهای پیشین این کار را انجام دهید؛ زیرا با توجه به رقابت زیاد شرکتکنندگان، احتمال شلوغی آنلاینها و اتلاف وقت برای شارژ حساب وجود دارد. عدهای از سهامداران، از طریق فروش سهام دیگر با افزایش موجودی در همان روز عرضه اولیه، قصد فراهم کردن موجودی موردنیاز رادارند که بهتر است این کار را انجام ندهند.
با توجه به امکانات سامانه معاملاتی، ثبت سفارش متفاوت است. در برخی از سامانههای معاملاتی، گزینه خرید آنلاین عرضه اولیه وجود دارد که شما با کلیک روی آن میتوانید، حجم موردنظر، قیمت موردنظر را ثبت کنید. در سایر سامانههای معاملاتی، لازم است از گزینه جستجو استفاده نمایید و نماد شرکت موردنظر برای خرید آنلاین عرضه اولیه را تایپ کنید و مانند دیگر معاملات سهام، قیمت و حجم را وارد نموده و ثبت نهایی کنید. پس از ارسال سفارش، باید پیغام موفقیتآمیز بودن ارسال سفارش را ببینید. برای اطمینان از ارسال شدن سفارش، میتوانید لیست سفارشات را بررسی کنید. با بستن صفحه آنلاین، سفارش شما باقی میماند و مشکلی برای آن پیش نمیآید.
معمولاً، تخصیص سهام عرضه اولیه تا ساعت ۱۶ همان روز پایان مییابد و شما با مراجعه به پنل معاملاتی خود میتوانید سفارش معاملهشده خود را مشاهده نمایید. درروش ثبت سفارش به هر نفر، حجم مشخصی تخصیص مییابد بنابراین با افزایش تعداد شرکتکنندگان از سهمیه هر شخص کاسته خواهد شد و الزاماً به میزان حداکثر حجم ثبت شده، تخصیص صورت نمیگیرد.
روشی که بیان شد، خرید آنلاین عرضه اولیه به روش آنلاین از طریق ثبت سفارش بود. البته که روشهای دیگر نیز وجود دارد. در برخی سامانههای معاملاتی، صرفاً لازم است به اندازه موردنیاز برای عرضه اولیه در حساب شما موجودی باشد تا به صورت خودکار خرید انجام شود؛ بنابراین نیازی نیست مراحل بالا طی شده و ثبت سفارش انجام شود. همچنین شما قادر خواهید بود با ثبت سفارش آفلاین، از کارگزار بخواهید عرضه اولیه را برای شما بخرد. این کار را در روزهای قبل از عرضه اولیه با ثبت در سامانه معاملاتی میتوانید انجام دهید.