حقوق کارگران، به عنوان پاداشی برای زحمات و تلاشهای آنان در جهت تأمین نیازهای خود و خانوادههایشان، یک حق اجتماعی محسوب میشود. بنابراین، احترام به این حق اساسی برای هر جامعهای ضروری است. همچنین، افزایش حقوق کارگران نه تنها بهبود شرایط زندگی آنان را به دنبال دارد، بلکه باعث ایجاد بهبود در اقتصاد کشور نیز میشود. به همین دلیل، لازم است همیشه به این نکته توجه شود که حقوق کارگران باید به عنوان یکی از مهمترین مسائل اجتماعی اولویت داشته باشد.
حق مسکن ۹۰۰ هزار تومانی کارگران در جلسه هفته گذشته هیأت دولت به تصویب رسیده که بر این اساس کارفرماها باید این مبلغ را از ماه فروردین اعمال و با حقوق این ماه به کارگران پرداخت کنند.
پیشنهاد افزایش حق مسکن از ۶۵۰ هزار تومان به ۹۰۰هزارتومان در جلسه سیصدو چهاردهمین جلسه شورای عالی کار تصویب شد اما ضمانت اجرای آن با تصویب دولت بود که روز چهارشنبه علی بهادری جهرمی¡ سخنگوی دولت از تصویب ۹۰۰هزارتومان خبر داد.
بهادری جهرمی گفت: مبلغ کمک هزینه مسکن کارگران در جلسه هیأت دولت بررسی شد و همان مبلغ ۹۰۰هزار تومانی پیشنهادی شورای عالی تصویب شد.
با تصویب حق مسکن ۹۰۰ هزار تومانی در دولت، پرداخت این مبلغ با حقوق فروردین کارگران الزامی است.
پیش از این هادی ابوی¡ نماینده کارگران در شورای عالی کار با اشاره به ابلاغ بخشنامه مزد ۱۴۰۲ از سوی وزیر کار به استان ها گفته بود: کمک هزینه مسکن کارگران در راستای تسهیل تأمین مسکن کارگران از جمله حقوق قانونی کارگر در قانون کار است که برای سال ۱۴۰۲ در شورای عالی کار ماهیانه ۹۰۰ هزار تومان تعیین شد. قابلیت اجرای این مصوبه از ابتدای فروردین ماه است.
وی بیان کرده بود: به دلیل اینکه دستمزد ۱۴۰۲ در آخرین روز سال ۱۴۰۱ تعیین شد¡ وزیرکار بیان کرد که در اولین جلسه سال ۱۴۰۲ حق مسکن را برای تصویب به دولت ارائه می کند تا در هیأت وزیران تأیید شود. اما قابلیت اجرای این مصوبه از ابتدای فروردین ماه است. تا زمان تصویب این مصوبه در هیأت وزیران درصورتی که بنگاه های اقتصادی در سال جاری کمتر از ۹۰۰هزار تومان پرداخت کنند مکلف به پرداخت مابهالتفاوت از ابتدا سال جاری هستند.
فرمول افزایش حقوق کارگران چیست؟
آهنیها در پاسخ به این سوال که اگر بخواهند ماده ۴۱ قانون کار را رعایت کنند، میزان افزایش حقوق کارگران چقدر باید باشد؟ عنوان میکند: در ماده ۴۱ قانون کار آمده که افزایش حقوق کارگران با توجه به نرخ تورم و سبد معیشت باشد. بحثهای مختلفی در این خصوص وجود دارد. برای مثال، عموما کسی که حداقل دستمزد را دریافت میکند، فردی است که تازه شروع به کار کرده است. عموما این افراد مجرد هستند و بُعد خانوار در این گروه معنا ندارد. یک مقدار پارامترها به شکل پیچیدهای وجود دارد و آمار دقیقی که بتواند این پیچیدگیها را باز کند، نداریم. این باعث میشود که تعریفهای مختلفی ایجاد شود؛ چه از جانب دولت و چه از جانب کارگر و کارفرما.
وی متذکر میشود: در تبادل نظرهایی که وجود دارد، دنبال این هستیم که یک عدد و رقم منطقی برای حقوق در نظر گرفته شود؛ البته واقعیت این است که با تورمهای ایجاد شده، شرایط سختی را در بخش کارگری داریم.
نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار یادآور میشود: اگر نرخ تورم کنترل شود، اثرگذاری مثبت آن به مراتب بیشتر از برخی عدد و رقمها باشد.
آهنیها با اشاره به اینکه سبد معیشت در سال گذشته در حدود ۹ میلیون تومان تعیین شد که در رابطه با این سبد بحثهای مختلفی وجود دارد، میگوید: عمده نیروها در بخش کارگری، سایر سطوح هستند، یعنی نیروهایی که کار کردند، تجربه دارند و کارآمد هستند.
دستمزد چه اثری روی تورم دارد؟
وی در پاسخ به این پرسش که آیا رقم سبد معیشت با توجه به تغییر قیمتها در سالجاری، میتواند به دو برابر افزایش یافته باشد؟ میافزاید: ما اصلا حساب و کتاب نکردیم، چون هیچ دیتایی به ما هنوز نرسیده است. به طور معمول میگذارند آمار و اطلاعات بهمنماه جمعبندی شود و مرکز آمار اعلام کند و در نهایت رقم سبد معیشت اعلام میشود.
نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال افزایش دوباره حقوق تا حد ۵۷ درصد وجود دارد؟ عنوان میکند: پارسال یک بحث بود و امسال هم یک بحث دیگر.
آهنیها در واکنش به برخی اظهارات درباره تاثیر دستمزد ۵۷ درصدی روی تورم، تصریح میکند: ما دو دسته تورم داریم؛ یک تورمی که در اثر نقدینگی ایجاد میشود و یکی هم تورمی است که بر هزینه واحدها اعمال میشود.
وی متذکر میشود: وقتی هزینه واحدهای تولیدی افزایش پیدا میکند، به طور طبیعی قیمتها هم با افزایش روبهرو میشود. ما با یک نوع کار روبهرو نیستیم. در برخی از شغلها مثل نفت و گاز و پتروشیمی، امکان دارد سهم دستمزد ناچیز باشد و هر چقدر افزایش هزینه وجود داشته باشد، دستمزد روی قیمت نهایی اثرگذار نباشد. اما در مشاغل دیگر، سهم دستمزد در قیمت نهایی بالاست.
نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار یادآور میشود: ما چه بخواهیم و چه نخواهیم، این موضوع وجود دارد؛ یعنی وقتی افزایش حقوقها اتفاق میافتد، آثار آن را در تورم میبینیم.
یک بدعت جدید در تعیین دستمزد
علی خدایی، نماینده کارگران در شورای عالی کار نیز در گفتوگو با خبرگزاری خبرآنلاین در پاسخ به این پرسش که مجلس، افزایش ۲۰ درصدی حقوق کارمندان و معافیت مالیاتی حقوقهای تا سقف ۱۰ میلیون تومان را مصوب کرده است. این مصوبات آیا این سیگنال را به شورای عالی کار میدهد که سطح حقوق کارگران را به همین میزان بالا ببرد؟میگوید: موضوع کارگران متفاوت با موضوع کارمندان دولت است. حقوق کارگران در شورای عالی کار به صورت سهجانبه تعیین میشود و در عین حال، میزان دریافتیها و تسهیلات کارمندان و کارگران با یکدیگر برابر نیست.
وی میافزاید: در بودجه امسال که بحث افزایش ۱۰ درصدی حقوق کارمندان دولت اتفاق افتاد، به درستی در میانه سال نیز حقوق کارمندان ترمیم شد. به طور طبیعی دولتیها با مزایا و رفاهیاتی که دارند، دستمزدی متفاوت دارند؛ هر چند ما افزایش ۲۰ درصدی حقوق کارمندان را با توجه به تورمی که در کشور اتفاق افتاده، برای کارمندان دولت هم ناکافی میدانیم. اما به نظر من هیچ ارتباطی بین تعیین مزد کارکنان دولت و کارگران وجود ندارد، چون هیچ تناسبی بین امکانات و رفاهیات و نوع کارشان هم نیست.
نماینده کارگران در شورای عالی کار تصریح میکند: مشکلی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم، بحث کارکنان تابع قانون کار دولت است که حقوق این گروه نیز قرار است افزایش ۲۰ درصدی داشته باشد. به اعتقاد من، این ظلم مضاعف در حق کارگران مشمول قانون کار دولت است.
خدایی عنوان میکند: تا به امروز و در تمامی سالها، حقوق کارکنان تابع قانون کار، توسط شورای عالی کار تعیین میشده است، اما امسال متاسفانه مجلس و دولت در یک اقدام بیسابقه، حقوق این گروه را هم ۲۰ درصد در نظر گرفتند که خلاف قانون کار است و در عین حال، مغایر اصول قانون اساسی است، زیرا احجاف و تبعیض در حق این کارگران است.
وی متذکر میشود: در قانون کار، کارگر بخش دولتی و بخش خصوصی تفکیک نشده است و به این ترتیب، گروهی که مشمول قانون کار هستند، باید مزدشان در شورای عالی کار تعیین شود. پارسال هم چنین کاری را کرده بودند که شورای نگهبان، این بخش را رد کرد. امسال هم امیدواریم شورای نگهبان به یاری کارگران بیاید و این موضوع را اصلاح کند.
نماینده کارگران در شورای عالی کار ادامه میدهد: در مجلس متاسفانه با وجود این اصل که قانونهایی که احکام قانونهای دائمی را لغو میکنند، باید دوسوم رای را داشته باشند، بدون رعایت رای دوسوم این موضوع تصویب شده و این اتفاق افتاده است.
افزایش ۲۰ درصدی دستمزد عادلانه نیست
خدایی در ادامه میگوید: تعیین مزد کارکنان دولت نمیتواند ارتباطی با حقوق کارمندان داشته باشد؛ کمااینکه در سالهای گذشته هم اگر روند را بررسی کنید، این اعداد با یکدیگر متفاوت بوده است. همین الان میزان دریافتی کارکنان دولت حداقل ۷ میلیون تومان است که ۲۰ درصد ۷ میلیون تومان را افزایش میدهند. اگر این میزان را بخواهیم برای کارگران افزایش دهیم، پایه حقوق کارگران با توجه به اینکه ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است، ۲۰ درصد به این عدد اضافه میشود. بر این اساس، این میزان افزایش حقوق اولا عادلانه نیست و ثانیا، حقوق کارکنان دولت هیچ ارتباطی با تعیین مزد در شورای عالی کار ندارد.
وی میافزاید: این نکته را در نظر بگیرید که قطعا دولتیها پایه مذاکرات و فشار خود را خواهند آورد که به عدد ۲۰ درصد نزدیک شوند و این کار ما را در شورای عالی کار دشوار میکند. یعنی طبق روال سالهای گذشته و تجربه به ما میگوید که دولت این پافشاری را دارد.
نماینده کارگران در شورای عالی کار با اشاره به نرخ تورم، تصریح میکند: البته پیشداوری نمیکنیم و امیدواریم دولت با رویکرد سهجانبه در جلسات حضور پیدا کند.
خدایی عنوان میکند: در کل تا به اینجای کار، موضوع خارج کردن کارگران تابع قانون کار دولت از مصوبات شورای عالی کار را از دولت میبینیم و تعللی که در برگزاری جلسات و بدعتهایی که میگذارند، به نظر ما خوب نیست. حتما گلایهمند هستیم، اما منتظر نتایج این بدعتها هستیم.
حقوق کارگران، پارسال فقط ۱.۵ میلیون تومان بالا رفت
وی متذکر میشود: در سال گذشته به دلیل افزایش قیمتهایی که اتفاق افتاده بود، افزایش حدود ۳ میلیون تومانی در سبد معیشت داشتیم. افزایش دستمزدی که اتفاق افتاد، یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود. حالا اینکه روی عدد افزایش ۵۷ درصد از طرف دولتیها و کارفرمایان خیلی مانور میشود، ظلم مضاعف است. چرا میگوییم ۵۷ درصد افزایش دستمزد؟ بگوییم یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به درآمد کارگران در شرایطی اضافه شد که هزینههایشان ۳ میلیون تومان بالا رفته بود.
نماینده کارگران در شورای عالی کار در ادامه میگوید: متاسفانه به دلیل اینکه طی سالهای متمادی دوران جنگ و قبل از آن و بعد از آن با توجه به تورم، دستمزد را افزایش ندادیم، رقم دستمزد کارگران کوچک مانده است. مزدی که در سال گذشته تعیین کردیم، تنها توانسته بود ۷۰ درصد هزینههای حداقلی یک خانوار را در ابتدای سال تامین کند که الان این عدد زیر ۴۰ درصد است.
خدایی با ذکر این نکته که مانوری که روی ۵۷ درصد میشود، بزرگنمایی روی عدد درصد است، نه رقم واقعی دستمزد کارگران، میافزاید: به طور قطع با توجه به شعارهای دولت در حمایت از محرومان و رفع تبعیض و حل مشکلات مردم، انتظار کارگران این چیزی که الان رخ میدهد، نبوده است. ما نه انتظار چنین تورمی را داشتیم و نه انتظار چنین رویکردی در قبال دستمزد کارگران.
وی با اشاره به رقم سبد معیشت ۱۴۰۱، تصریح کرد: ما برای سبد معیشت، انواع و اقسام محاسبات داریم و اینطور نیست که عدد پنهانی باشد؛ منتها ترجیح میدهیم که این عدد به صورت سهجانبه اعلام میشود.
نماینده کارگران در شورای عالی کار تصریح میکند: در صورتی که به هر دلیلی این عدد اعلام نشود و به نتیجه مشترک نرسد، محاسبات خود را حتما رسانهای میکنیم و به قضاوت عموم میگذاریم.
زیر بار تصمیم عجولانه نمیرویم
خدایی در واکنش به این اظهارنظر وزیر کار که عنوان کرده که تا پایان حقوق کارگران نهایی میشود، عنوان میکند: اینکه میگویند تا پایان سال مزد را تعیین میکنیم، یعنی اینکه میگویند به وظیفه قانونی خود عمل میکنیم. این لطف نیست یا اتفاق جدیدی نیست.
وی متذکر میشود: این نکته را هم بگویم که با توجه به اینکه جلسات دیر آغاز شده و روالی که ما انتظار داشتیم، پیش نرفته، به هیچ عنوان اینطور نیست که کمبود وقت باعث شود که زیر بار تصمیم عجولانه برویم.
نماینده کارگران در شورای عالی کار خاطرنشان میکند: با توجه به اینکه تعیین مزد کارگران، مولفههای صریح و روشنی دارد، بیشتر از یک ساعت نباید زمان ببرد، اما اگر جلسات طولانی میشود، برای این است که ما در مقابل عدم اجرای قانون چانهزنی میکنیم.
خدایی تاکید میکند: اگر نظر کارگران تامین نشود، ما اصراری بر اینکه دستمزد تا پایان سال تعیین شود، نخواهیم داشت و دنبال حق کارگران خواهیم بود. هر زمان نظر ما تامین شود، حتما همراهی خواهیم کرد.
رحمت الله پورموسی در گفت: با تاکید بر لزوم ترمیم حقوق و دستمزد کارگران و بازنشستگان اظهار کرد:جامعه کارگری خواهان مهار تورم و تثبیت قیمتهاست، هر چند که دولت برای کنترل تورم و ثبات قیمتها در بازار تلاش میکند اما در این شرایط قدرت معیشت کارگران و بازنشستگان و حتی کارمندان باید حفظ شود.
وی افزود: با توجه به افزایش هزینهها و لزوم حفظ قدرت خرید، دولت ترمیم حقوق کارمندان و بازنشستگان کشوری و لشگری را در دستور کار قرار داد و مجلس نیز آن را تصویب کرد.
این فعال حوزه کار با اشاره به هزینههای سبد معیشت کارگران، گفت: این هزینهها شامل هزینههای مسکن، بهداشت و درمان، خوراک و مواد غذایی و... است که اگر تورم هر کدام محاسبه شود، میبینیم که حقوق و دریافتی کارگران کفاف هزینههای زندگی و سبد معیشت آنها را نمیدهد، لذا باید تلاش کنیم که تورم در بخشهای مختلف اقتصاد و جامعه کنترل شود.
پورموسی در ادامه از آغاز واریز معوقات حقوق بازنشستگان سایر سطوح تامین اجتماعی خبر داد و گفت: وزیر کار در روزهای گذشته اعلام کرد که معوقات پنج ماهه بازنشستگان سایر سطوح تا قبل از پایان سال پرداخت خواهد شد و در همین راستا از روز گذشته واریز این مبالغ به حساب بازنشستگان آغاز شده است.
وی گفت: پرداخت معوقه فروردین از این ماه و همزمان با شروع پرداخت مستمری آبان ماه آغاز شده و به تدریج معوقه هر ماه در برج بعد پرداخت می شود به نحوی که معوقه اردیبهشت در آذر ماه، معوقه خرداد در دی ماه و به همین ترتیب معوقات پنج ماه تا آخر سال به حساب بازنشستگان سایر سطوح تامین اجتماعی واریز خواهد شد.
این پیشکسوت کارگری تصریح کرد: در ابتدای سال افزایش ۱۰ درصد برای حقوق بازنشستگان سایر سطوح تامین اجتماعی در نظر گرفته شد که مورد اعتراض قرار گرفت و در نهایت با پیگیریهای زیاد، هیات تطبیق قوانین مجلس اعلام کرد که باید مصوبه شورای عالی کار یعنی افزایش ۳۸ درصد به اضافه ۵۱۵ هزار تومان اعمال شود و بعد از رایزنیهای زیاد موضوع به وزارت کار محول شد و وزارت کار نیز بر اساس مصوبه شورای عالی کار عمل کرد.
پورموسی ادامه داد: بر این اساس احکام حقوق بازنشستگان از شهریورماه صادر شد، در واقع احکام بازنشستگان سایر سطوح غیر از بازنشستگان حداقل بگیر از اول سال و اول فروردین ۱۴۰۱ اصلاح شد و وزیر کار نیز در روزهای اخیر اعلام کرد که از آبان ماه، معوقات پنج ماهه فروردین تا شهریور ۱۴۰۱ به تدریج و تا آخر سال پرداخت خواهد شد.
این فعال حوزه کار در عین حال با اشاره به قول مساعد رییس سازمان تامین اجتماعی مبنی بر اجرای ۲۵ درصد باقی مانده همسان سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی اظهار کرد: منابع اجرای این طرح باید از محل پرداخت بدهیهای دولتی به سازمان تامین شود که با توجه به قول مساعد دولت و سازمان تامین اجتماعی و اینکه پایان برنامه ششم توسعه تا آخر امسال است، امیدواریم که در چند ماه باقی مانده هرچه زودتر ۲۵ درصد باقی مانده همسان سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی محقق شود.
حمید حاجاسماعیلی اظهار داشت: افزایش حقوق کارمندان و بازنشستگان دولتی، مساله عجیبی است؛ از این جهت که برای اولین بار دولت حاضر شد در میانه سال، دستمزد و حقوق کارمندان و مستمریبگیران را مورد بازنگری قرار دهد.
یک کارشناس بازار کار پیشنهاد داد که با توجه به شرایط تورم کشور، حقوق کارگران هم مانند کارمندان و بازنشستگان اصلاح شود.
حمید حاجاسماعیلی اظهار داشت: افزایش حقوق کارمندان و بازنشستگان دولتی، مساله عجیبی است؛ از این جهت که برای اولین بار دولت حاضر شد در میانه سال، دستمزد و حقوق کارمندان و مستمریبگیران را مورد بازنگری قرار دهد.
وی افزود: این اتفاق طی سالهای گذشته مورد درخواست کارگران بود که در شورای عالی کار انجام میشد و همه دولتها مخالفت میکردند.
حاجاسماعیلی گفت: دولت سیزدهم هم اساسا با افزایش حقوقها و مستمریها به اندازه نرخ تورم مخالف بود. هم این موضوع را در اوایل شروع به کار دولت سیزدهم دیدیم و هم در پایان سال گذشته که لایحه بودجه نهایی شده بود و آن را به مجلس فرستاد.
این کارشناس بازار کار تصریح کرد: ولی دیدیم مجلس برخلاف نظر دولت، تغییراتی در حقوق و افزایش حقوق کارمندان و بازنشستگان انجام داد که نقطه برجسته آن، حداقل حقوق کارمندان بود که دولت مبلغ ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان را تبلیغ کرده بود و مجلس و کمیسیون تلفیق آن را به ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان افزایش دادند. حداقل حقوق کارگران هم متاثر از همین مساله به همین رقم افزایش پیدا کرد.
حاجاسماعیلی عنوان کرد: نکتهای که در این میان میخواهم روی آن تاکید کنم، کارگران هستند که دستمزدشان طی روزهای آینده در شورای عالی کار مورد بازنگری قرار گیرد.
وی متذکر شد: یکی از علتهای اصلی این است که قبح این مساله شکسته شده و دولت پیشگام شده و این کار را برای کارمندان انجام داده است. این حق بخش خصوصی و کارگری است که خارج از حوزه دولت در شورای عالی کار، حقوق کارگران را مورد بازنگری قرار دهند.
کارگرانی که مشمول قانون کار هستند، از حقوق و مزایای مختلفی در رابطه با انجام وظایف خود در حین کار برخوردار هستند که یکی از مهمترین این مزایا عیدی و پاداش سالانه آنان است.
هیچ گونه منع قانونی از پرداخت عیدی و حق سنوات کارگران به صورت ماهانه وجود ندارد؛ اما کارفرما باید رسید پرداخت با امضای کارگر را داشته باشد.
همانگونه که از عنوان آن مشخص است، در پایان هر سال، کارفرمایان مکلف به پرداخت عیدی و پاداش مربوط به آن سال به کارگران زیرمجموعه خود هستند.
در اجرای ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاههای مشمول قانون کار مصوب ۶ اسفند ۱۳۷۰ مجلس شورای اسلامی ضوابط مربوط به میزان، نحوه محاسبه و پرداخت عیدی و پاداش سالانه کارگران بهشرح زیر اعلام میشود؛
ماده ۱ ـ کلیه کارفرمایان مکلفند به هریک از کارگران خود بهنسبت یک سال کار معادل شصت روز (دو ماه) آخرین مزد بهعنوان عیدی و پاداش بپردازند،
اما گاهی دیده شده است که کارفرمایان عیدی و سنوات را ماهیانه پرداخت می کنند. حال این سوال مطرح است که آیا پرداخت عیدی و حق سنوات کارگران به صورت ماهیانه امکان دارد؟
کارشناسان بازار کار می گویند هیچ گونه منع قانونی از پرداخت ماهانه عیدی و حق سنوات کارگران به صورت ماهانه وجود ندارد. اما نکته مهمی که کارفرمایان باید رعایت کنند وجود قبض حقوقی و فرم تسویه ماهانهایی که در آن پرداخت موارد فوق به تفکیک ذکر شده باشد و به امضای کارگرنیز رسیده باشد.
ابلاغ بخشنامه افزایش کمک هزینه مسکن کارگران از سوی مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت کار، مبلغ حق مسکن کارگران در فیش حقوقی آبان ماه ۶۵۰ هزار تومان منظور شده و معوقات آن از ابتدای فروردین تا مهر ۱۴۰۱ محاسبه و به حساب کارگران واریز خواهد شد.
به دنبال تصویب افزایش دستمزد ۱۴۰۱ در شورای عالی کار، مبلغ حق مسکن کارگران به ۶۵۰ هزار تومان رسید. این رقم در سال گذشته ۴۵۰ هزار تومان تعیین شده بود که حدود ۴۲ درصد رشد داشته است.
شورای عالی کار ۱۹ اسفندماه سال گذشته حق مسکن کارگران را ۶۵۰ هزار تومان تصویب کرد اما مصوبه جهت اجرایی شدن به تصویب هیات وزیران نیاز داشت که از سوی وزیر کار به هیأت دولت ارسال شد. درحالی که جامعه کارگری در انتظار تصویب افزایش مبلغ حق مسکن بود اما هیأت وزیران مصوبه شورای عالی کار را تغییر داد و این مبلغ را ۵۵۰ هزار تومان تعیین کرد