شاید این سوال هم در ذهن شما باشد که منظور از روابط زناشویی چیست و رابطه زناشویی مناسب و حساب شده چه تاثیری بر زندگی فردی و اجتماعی افراد دارد؟منظور از روابط زناشویی یا همان زندگی زناشویی صرفارابطه جنسی نیست، بلکه به تعاملات زن و مرد در طی زندگی مشترک روابط زناشویی گفته میشود.رابطه زناشویی کارهای مشترکی است که زن و مرد در زندگی مشترک برای اهداف مشترک انجام می دهند.
شنیدهاید که گفتهاند اعتیاد بلای خانمان سوز است؟ بله هست، اما آیا فقط اعتیاد میتواند خانه و آشیانه شما را بسوزاند؟ شاید اعتیاد سر و صدای زیادی دارد که همه به خانمان سوزیاش پی بردهاند اما قهر چطور؟ قهر این قدرت را ندارد؟ روانشناسها میدانند که قهر و آشتیهای کوتاه و بلند در زندگی چقدر بنیاد رابطه را سست و شکننده میکند! در این مقاله میخواهیم اثرات قهر در زندگی را بررسی کنیم و یادآوری کنیم چطور این رفتار غلط میتواند یک رابطه سالم و عاشقانه را تبدیل به سوهان روح هردویتان بکند!
قهر مقدمه
تعیین تکلیف با چند شعار اشتباه که محصول روانشناسی زرد است
متاسفانه روانشناسی زرد در چند سال اخیر روی تمام جنبههای زندگی اثر منفی گذاشته است و با شعارهای توخالی و غیر علمی حل تعارضهای رابطه را پیچیده و ناهموار کرده است! در ادامه مقاله برخی از این شعارهای اشتباه را در مورد قهر بررسی میکنیم:
قهر نمک زندگی است؟!
از قدیم گفتهاند که قهر و دعوا نمک زندگی است! از قدیم اشتباه گفتهاند! یادتان باشد ضرب المثلها همیشه برای سازگاری با فرهنگ و وقایع مقطعی تاریخ است، شاید این ضرب المثل در دنیای گذشته که مردان تمام قدرت زندگی را در دست داشتند، زندگی را کنترل میکردند و افراد مهارت حل تعارضهایشان را نداشتند میتوانست مرهمی باشد بر زخم افرادی که در زندگی زور میشنوند، کتک میخورند، حقی ندارند و با طلاق عاطفی روز و شب را سپری میکنند. در دنیای امروز نمیتوانید بدون حل مسائل دعوا کنید و انتظار داشته باشید زندگیتان نمکی باشد! پس این شعار اشتباه را کنار بگذارید، اگر در زندگیتان دعوا و قهر وجود دارد با این فکر که همه زندگیها همین شکل است خودتان را گول نزنید، روابط سالم با قهر و دعوا زندگی شان را نمکی نمیکنند! اگر هم تعارضی بینشان باشد آن را حل میکنند تا زندگیشان شیرین شود، پس ریشه مشکلاتتان را بیابید.
آشتی بعد از قهر میچسبد؟!
برخی معتقد هستند آشتی که بعد از قهر و دعوا اتفاق میفتد بسیار شیرین است و افراد را به یکدیگر نزدیک میکند! افرادی که قهر میکنند تا از آشتی بعدش لذت ببرند از نظر روانشناسی معقولانه رفتار نمیکنند و باید بررسی شوند تا ریشه این رفتار هیجانی در آنها کشف شود. به عنوان مثال افرادی که گرفتار طرحواره طرد و جدایی هستند، قهر و آشتی یک بازی روزانه جذاب است! یا افرادی که گرفتار اختلال شخصیت مرزی هستند دائم در فاز و قهر و آشتی به سر میبرند. بنابراین ما به عنوان روانشناس میپذیریم که اگر به هر دلیلی با یکدیگر قهر باشید، حتما بعد از آشتی احساس خوبی خواهید داشت اما اگر این ماجرا همیشه اتفاق بیفتد و روند ثابت رابطه شما باشد باید ریشه این موضوع را پیدا و حل کنید.
زن ناز و مرد نیاز است؟!
قهر و ناز
این موضوع که زن ناز و مرد نیاز است از نظر تکاملی و علم روانشناسی قابل تایید است اما نباید آن را با قهر و لجاجت اشتباه بگیرید! ناز و نیاز هم راه و رسم خودش را دارد، در ناز و نیاز هیچ یک از طرفین اذیت نمیشوند و از این روند عاشقانه و هیجان انگیز لذت میبرند، اما در قهر معمولا یکی یا هر دو طرف متهم هستند و باید تلاش کنند دل طرف مقابل را به دست بیاورند! پس تصور نکنید قهر کردن ناز کردن است! از طرف دیگر در بسیاری از موارد این مردها هستند که قهر میکنند پس نمیتوان آن را به ناز و نیاز ربط داد!
قهر در علم روانشناسی
از نظر روانشناسی، قهر یک رفتار دفاعی به حساب میآید که فرد از آن استفاده میکند تا از فکر، احساس و رفتارش در مقابل دیگران دفاع کند. بنابراین قهر یک راه حل هیجانی برای حل مشکلات است که منجر به آزار طرف مقابل میشود. زمانی که فرد از قهر استفاده میکند در واقع نمیتواند مسائلش با طرف مقابل را با شیوه اصولی و منطقی حل کند.
چه افرادی بیشتر قهر میکنند؟
در ادامه مقاله بررسی میکنیم که از نظر علمی چه افرادی بیشتر از رفتار قهر کردن استفاده میکنند؟ دلیل قهرشان چیست و چه هدفی را با قهر کردن دنبال میکنند؟
جنگ قدرت
قهر جنگ قدرت
افراد قدرت طلب به هر ریسمانی چنگ میزنند تا حرفشان را به کرسی بنشانند! اگر تلاشهایشان بینتیجه بماند شاید دست به قهر بزنند تا بتوانند به نتیجه دلخواهشان برسند! اما امان از روزی که طرف مقابلشان نیز قدرت طلب باشد! آن وقت است که دائم مقابل یکدیگر قرار میگیرند و وقتی بعد از بحث و جنگ طولانی هریک نتوانند قدرت را در دست بگیرند شروع به قهر و سکوت و بی محلی میکنند!
ناتوانی در برقراری ارتباط صحیح
گاهی افراد نه دنبال لج بازی هستند نه جنگ قدرت، تنها نمیتوانند درست ارتباط برقرار کنند! آنها نمیدانند خواستهشان را چطور مطرح کنند، چطور از نیازهایشان صحبت کنند، اگر ناراضی هستند چطور بیانش کنند و اگر درخواستی دارند چگونه تقاضایش کنند. نمیدانند چطور باید وقتی مشکلی پیش میآید آن را بدون تنش حل کنند. بنابراین به قهر کردن پناه میبرند، در واقع قهر کردن برای آنها نوعی فریاد کمک طلبی است.
کنترل گری
شاید وقتی نام فرد کنترل گر به گوشتان میرسد اولین چیزی که به ذهنتان میرسد یک فرد زورگو و بد اخلاق است که به شما امر و نهی میکنند! اما همیشه اینگونه نیست! گاهی افراد کنترل گر بدون هیچ زور و سلاحی با سکوت و قهر اوضاع را کنترل میکنند! برای آنها کنترل طرف مقابل مهم است، چه با زورگویی چه با خودخواهی چه با قهر!
اثبات خود قهر
برخی افراد برای جلب توجه و اثبات خود از قهر و سکوت استفاده میکنند. برای روشن شدن موضوع صحبتهای آذر، از مراجعین ما را بخوانید که از قهر برای اثبات خودش استفاده میکرد: ” من واقعا از اینکه از صبح تا شب تو خونه میشورم و میسابم ولی شوهرم ناراضیه خسته شدم! همش میگه تو که کاری نمیکنی، منم که صبح تا شب تو این ترافیک بیرونم و خسته و کوفته میام خونه! بعد میگه وقتی میام تو سر سنگینی اخمات تو همه، خوب وقتی اینهمه زحمت رو نمیبینه بپرم بغل خوش آمد هم بگم؟”. در واقع مراجع ما قهر میکند تا شوهرش از او بپرسد علت ناراحتیاش چیست و او نیز برایش بگوید ناراحتیاش دلیل دارد! اما این راه حلش نیست.
برخی افراد برای انتقام از شریک عاطفیشان قهر میکنند! تصور نکنید این انتقام به خاطر یک گناه نابخشودنی است، برخی حتی بر سر مثلا انتخاب رستورانی که قرار است بروند و به توافق نمیرسند قهر میکنند! صحبتهای مهرداد از مراجعین ما را بخوانید: ” من و همسرم قرار بود سالگرد ازدواجمون رو دوتایی جشن بگیریم، من کیک خریدم رفتم خونه خیلی همه چیز عالی بود یهو مادرم زنگ زد گفت ما پشت دریم، اومده بودن برای سالگردمون سورپرایزمون کنن، خانم گفت بگو ما خودمون برنامه داریم بعدا یه روز دعوتتون میکنیم! آخه من چطوری پدرمو که با گل و شیرینی پشت در خونمه خونه راه ندم بگم بعدا بیا! خلاصه اومدن و وقتی دیدن ما خودمون کیک خریدیم یه چای خوردن کادو دادن رفتن! ولی بعدش با اینکه کلی وقت داشتیم همسرم با من قهر بود! و کل شبمون رو خراب کرد و رفت خوابید”. متاسفانه .قتی قهر وسیله انتقام جویی از طرف مقابل میشود کینه و تلاش برای تلافی رفته رفته پایش به رابطه باز میشود.
نقش قربانی
برخی افراد به دلایل روانشناختی مختلف نیاز دارند همیشه در نقش مظلوم یا قربانی بمانند تا از نفع ثانویه آن بهرهمند شوند، مسئولیت کارهایشان را نپذیرند، عهده دار وظیفهای نباشند و سلاحی داشته باشند تا خواستههای معقول و غیر معقولشان را برآورده کنند! گاهی این نقش قربانی رنگ و بوی قهر میگیرد. فرد با کارهایی مثل سکوت، غذا نخوردن، بی محلی کردن، سر سنگین بودن، اخم کردن و … خود را مظلوم جلوه میدهد. این مظلومیت گاهی به حق است اما راه حلش قهر کردن نیست. مانند فردی که از همسرش کتک میخورد اما به جای دفاع از حق و حقوق خود و حل ماجرا قهر میکند تا نشان دهد مانند یک قربانی از کتکی که خورده ناراحت است.
کینه و دلخوری
متاسفانه گاهی کینه و دلخوری در روابط آنقدر اوج میگیرد که دو طرف دیگر تمایلی به حل مشکلاتشان ندارند، گاهی با خشم نسبت به یکدیگر به قول معروف دلشان را خنک میکنند و گاهی حتی توان همین بحث و جدلها را نیز ندارند و دست به قهر و سکوت میزنند. گاهی نیز این کینه و دلخوری باعث میشود دو طرف تمایلی به صحبت با یکدیگر نداشته باشند و مانند افرادی که با یکدیگر قهر هستند کاری به کار هم نداشته باشند.
لج بازی
قهر لج بازی
شاید لج بازی یکی از مهمترین دلایل قهر کردن دو نفر در رابطه باشد. فرد لج باز حتی وقتی بداند حق با او نیست یا خواسته منطقی ندارد کوتاه نمیآید و اگر کاری از دستش برنیاید در نهایت قهر میکند تا شاید بتواند با این کار به لج بازیاش ادامه دهد. صحیتهای ترانه مراجعه ما را بخوانید تا بهتر متوجه این موضوع شوید: ” راستش من خودم میدونستم تو اون وقت شب و اون بارش برف درست نبود بریم تو جاده ولی نمیدونم چرا لج کردم، وقتی همسرم ساکها رو آورد بالا گفت فردا بریم بهتره من رفتم تو اتاق درو بستم، میگفت مگه نمیبینی چه بارندگیه اگه بریم چیزی بشه تو جواب میدی؟ درست میگفت ولی انگار لجم گرفته بود، حتی فرداش که رفتیم همه مسیر من قهر بودم و حرف نزدم”. در چنین روابطی متاسفانه هر دو نفر فرصت ح منطقی مشکلات را از دست میدهند.
تنبیه
برخی با قهر قصد تنبیه طرف مقابل را دارند! تنبیه فقط کتک زدن یک کودک توسط والدین نیست، ما با خیلی از رفتارهایمان در انواع روابط مانند رابطه دوستی، همکاری، همسایگی و البته عاطفی میتوانیم طرف مقابل را تنبیه کنیم! یکی از این رفتارهای مهم قهر کردن است! که متاسفانه بسیاری از افراد از آن استفاده میکنند. تحقیقات نشان داده این ویژگی به خصوص در آقایان بیشتر دیده میشود که بر سر مسائل مختلف با قهر و سکوت و کم محلی همسرشان را تنبیه کنند! باید بدانید، هر نوع تنبیه غیر اصولی، چه فیزیکی، چه کلامی و چه رفتاری تنها میتواند اثر موقت آن هم به صورت نمایشی از روی ترس داشته باشد و اصل موضوع را حل نمیکند، این موضاعات حل نشده روی هم تلنبار میشود و مانند یک بمب ساعتی در رابطه شما عمل میکند.
باج گیری عاطفی
قهر قهر
متاسفانه وقتی فردی دست به باج دهی عاطفی میزند حاضر است هرکاری بکند تا طرف مقابل را راضی نگاه دارد. راضی بودن طرف مقابل برای فردی که باج دهی عاطفی انجام میدهد از نان شب واحبتر است! بنابراین فرد مقابل میتواند با اعلام عدم رضایتش به صورت قهر کاملا او را کنترل کند! فردی که از طرف مقابلش باج گیری عاطفی میکند و میداند او برای راضی کردنش حاضر به گذشتن از خودش و نیازهایش است گاهی با قهر و پشت چشم نازک کردن رعشه بر اندام طرف مقابل میاندازد و او دست به هرکاری برای آشتی میزند!
اثرات قهر در رابطه
همانطور که گفتیم قهر سهم مهلکی است که ریشه رابطه را شما میخشکاند اما مهمترین اثرات قهر در رابطه چیست؟ در زیر به اجمال آن را برایتان به صورت تیتر وار آوردهایم:
از دست دادن فرصت حل تعارض به شیوه اصولی
تلنبار شدن مشکلات روی هم
ایجاد کینه و دلخوری در رابطه
سمی کردن رابطه
از بین بردن احساس صمیمیت در رابطه
ترس از بیان احساسات در رابطه
ترس از قضاوت شدن
پنهان کاری احتمالی برای جلوگیری از قهر
الگوی غلط فرزندان بودن با این شیوه