مهم/ مسکن ملی برای جبران ضررکنندگان بورس | مالباخته های بورسی صاحبخانه می شوند

طرح مسکن ملی طرحی است که در ادامه تکمیل کردن طرح‌های ناتمام مسکن مهر اجرا شده است. به عقیده کارشناسان طرح مسکن ملی در تعادل قیمت مسکن تاثیر پررنگی دارد. هدف مسکن ملی کمک به تامین مسکن خانوارهای فاقد مسکن، است. با توجه به جنبه حمایتی که در طرح مسکن ملی دیده شده و تسهیلاتی که افزایش پیدا کرده است، افراد کم درآمد بیشتری بتوانند در استان خانه‌دار شوند.حال به تازگی برای جبران ضرر افرادی که در بورس سرمایه گذاری کرده اند پیشنهاد مسکن ملی را داده اند که در ادامه جزییات آنرا می خوانیم.

از این پس تمام کسانی که از میانه سال ۹۵ به بعد مالک آپارتمان نبوده‌اند می‌توانند در نهضت ملی مسکن ثبت‌نام کنند.

طرح‌های حمایتی دولت در بخش مسکن همواره متکی به احراز چهار شرط کلی برای متقاضیان است و آنها باید ضمن متأهل بودن، از ابتدای انقلاب از امکانات دولتی برای خانه‌دار شدن استفاده نکرده و در شهر محل تقاضا نیز ۵سال سابقه سکونت داشته باشند. البته شرط سابقه پنج سال سکونت پیش از آغاز ثبت‌نام مسکن دولتی برای مهاجران از کلانشهرها به سایر شهرهای کشور به‌غیراز استان تهران تعدیل شد و به یک سال رسید؛ اما شرط چهارم، نداشتن سابقه مالکیت خصوصی از سال ۱۳۸۴به بعد بوده که حالا این شرط برای همه متقاضیان ثبت‌نام مسکن دولتی به پنج سال کاهش یافته است.

در دهه ۹۰ و به‌خصوص از میانه سال ۹۶ به بعد که در سایه تحریم‌ها و جهش چندین باره نرخ ارز، پرش‌های متوالی نرخ تورم مصرف‌کننده نیز تجربه شد، بسیاری از خانوارها برای پوشش دادن هزینه‌های خود مجبور به استفاده از سرمایه‌گذاری و دارایی‌های قبلی شدند. در این میان برخی نیز در مقاطع پرتنش اقتصاد نظیر صعود پرحاشیه بورس در ابتدای سال ۱۳۹۹، برای کسب بازده بالا و رفع مشکلات مالی خود نسبت به تبدیل و انتقال سرمایه‌گذاری‌های خود به بازار سرمایه اقدام کردند.

در این وضع بسیاری خانه‌های خود را فروختند تا با چند برابر کردن آن در بورس، خانه بزرگ‌تر و مناسب‌تری خریداری کنند و گرهی از مشکلات اقتصادی خود باز کنند. درنهایت اما، با ریزش سنگین قیمت سهام در بورس تهران، سرمایه این افراد حتی تا یک‌دهم مبلغ اولیه کاهش پیدا کرد و پرش صد درصدی قیمت مسکن در همین دوره نیز دلیل مضاعفی شد تا خانه‌دار شدن دوباره به رؤیایی بعید برای این افراد تبدیل شود.

در این وضعیت با توجه به شرط دوره مالکیت در ثبت‌نام مسکن دولتی، این افراد حتی امکان ثبت‌نام و خرید در نهضت ملی مسکن را نیز نداشتند و حمایت‌های دولتی هم شامل حال آنها نمی‌شد؛ حالا با تغییراتی که در اثر پیگیری وزارت راه و شهرسازی در شرایط دریافت مسکن دولتی اعمال شده، فعلاً مالباختگان پنج سال قبل یعنی کسانی که از میانه سال ۹۵ به قبل، مالکیت خصوصی خود را از دست داده باشند، اجازه دارند در نهضت ملی مسکن هم ثبت‌نام کنند؛ اما فرم جیم مالباختگان اخیر در اقتصاد ایران – به‌خصوص افرادی که خانه خود را فروخته و پول آن را در بورس باخته‌اند – همچنان قرمز است و حداقل تا پنج سال بعد از تاریخ انتقال سند مالکیت خود، قادر به دریافت مسکن دولتی نخواهند بود.

در کنار اصلاح شرط دوره مالکیت، شرط پنج سال سابقه سکونت در شهر محل تقاضای مسکن دولتی یا شهر مادر شهرهای جدید نیز برای چند مورد استثنا تعدیل شده است به‌گونه‌ای این شرط برای مهاجران ازکلانشهرها به سایر شهرهای کشور به یک سال کاهش می‌یابد و برای آن دسته از کارمندان دولت نیز که به استناد حکم دستگاه ذیربط به شهر دیگری جز استان تهران منتقل می‌شوند، شرط سابقه سکونت، اعمال نخواهد شد. البته چنانچه سیاستگذاران اصلی حوزه نهضت ملی مسکن، یعنی دولت و مجلس بخواهند مهاجرت معکوس از کلانشهرها به سایر نقاط کشور را ترویج کنند، بهتر است شرط سابقه سکونت این مهاجران را به صفر برسانند تا امکان مهاجرت افراد پس از تحویل گرفتن مسکن مهیا شود اما در عوض شروط محکمی برای جلوگیری برای واسپاری این واحدها به دیگران یا فروش آن اعمال کنند تا امکان سوءاستفاده از این مسئله وجود نداشته باشد.

وضعیت ثبت‌نام نهضت ملی مسکن

براساس اظهارات محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در یک برنامه تلویزیونی، از ابتدای آبان تا ظهر دیروز، بیش از یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در سامانه ثمن برای مشارکت در نهضت ملی مسکن و ساخت چهار میلیون واحد مسکونی در چهار سال ثبت‌نام کرده‌اند که البته هنوز اطلاعات آنها پایش نشده و مشخص نیست چه تعداد واجد شرایط دریافت مسکن دولتی هستند. در نهضت ملی مسکن، متقاضیان در ۵۴۰ شهر امکان ثبت‌نام دارند و تهرانی‌ها نیز به‌دلیل معرفی نشدن زمین و پروژه در داخل شهر، فقط در سه شهر جدید پرند، هشتگرد استان البرز و ایوانکی استان سمنان اجاره ثبت‌نام دارند که البته به‌نظر نمی‌رسد هیچ‌کدام از این سه شهر قادر به جبران نیاز مسکنی متقاضیان تهرانی باشند.

پیشنهاد پرداخت وام ۴۵۰ میلیون تومانی به هر واحد

وی درباره میزان آورده متقاضیان واحدهای نهضت ملی مسکن گفت: خوشبختانه وام بانکی رقم قابل توجهی از هزینه ساخت را پوشش می‌دهد. وزارت راه و شهرسازی این اختیار را دارد که بر اساس تشخیص در مناطق مختلف، سقف وام را به طور شناور تعیین کند. پیشنهاد ما این است که شهرهای جدید از الگوی کلانشهر تهران تبعیت کنند و وامهای ۴۰۰ تا ۴۵۰ میلیون تومانی به هر واحد اختصاص یابد.

طاهرخانی با بیان اینکه زمان بازپرداخت تسهیلات بانکی ۲۰ ساله است تاکید کرد: طولانی بودن زمان بازپرداخت وام امکان خوبی را به متقاضیان می‌دهد تا اقساط پایینی را پرداخت کنند. همچنین دولت تلاش می‌کند درخصوص نرخ سود بانکی و عوارض پروانه ساختمانی حداکثر کمک را به دهکهای اول تا سوم داشته باشد. مبلغ آورده این دهکها نیز پایین خواهد بود.

معاون وزیر راه و شهرسازی از دیگر راهکارها برای کمک به متقاضیان واحدهای نهضت ملی مسکن را تنوع واحدها از نظر متراژ دانست و گفت: با تجربه‌ای که از پروژه‌های قبلی همچون مسکن مهر داریم سعی می‌کنیم حتی‌المقدور از تکرار آن تجربه که عمده واحدها از مساحت مشخصی برخوردار بود پرهیز کنیم. به همین دلیل در هر بلوک انواع متراژها را خواهیم داشت تا متناسب با سلیقه و توان متقاضیان، پاسخگوی نیاز آنها باشیم. بنابراین احتمالا متراژ واحدها را بین ۶۰ تا ۸۰ متر و بالاتر در نظر می‌گیریم.

اجاره به شرط تملیک

اجرای قراردادهای مشارکتی، پیمانکاری و اجاره به شرط تملیک از جمله موضوعات مورد گفت‌وگو بین وزیر راه و شهرسازی با فعالان صنعت ساختمان درخصوص طرح نهضت ملی مسکن بوده که ظاهرا انبوه‌سازان به قراردادهای مشارکتی و اجاره به شرط تملیک، تمایل بیشتری دارند؛ همچنین پیشنهاد ورود تکنولوژی توسط بخش خصوصی از کشورهای توسعه یافته شده مطرح شده است.

 رایزنی‌ها با سازندگان داخلی و خارجی برای اجرای طرح جهش تولید و تامین مسکن در جریان است. بنا به گفته مسئولان وزارت راه و شهرسازی تا کنون زمین ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار واحد از این پروژه تامین، ۱۶۵ هزار واحد آماده کلنگ زنی شده و تا اواخر آبان ماه ۲۷ هزار واحد از آن در شهرهای کوچک به پیشرفت حدود ۱۰ درصد رسیده است. گفته می‌شود از این پروژه چهار میلیون واحدی قرار است  دو میلیون واحد طی دو سال اول و مابقی طی چهار سال احداث شود.

در این بین دو موضوع مهم سرعت اجرای پروژه و کیفیت سازه‌ها مطرح است. از مدتی قبل مسئولان وزارت راه و شهرسازی، رایزنی با برخی شرکتهای خارجی از جمله شرکتهای چینی به منظور ورود تکنولوژی را آغاز کرده‌اند اما آخرین صحبت رستم قاسمی ـ وزیر راه و شهرسازی ـ که در جمع انبوه سازان داخلی مطرح شده حاکی از آن است که مذاکرات هنوز نهایی نشده است. بر این اساس وزیر از انبوه‌سازان داخلی خواسته در بحث ورود تکنولوژی و فناوری به کشور اقدامات لازم را انجام دهند.

در نشست روزهای اخیر وزیر راه و شهرسازی با سازندگان داخلی چند مساله مطرح شده است. انبوه‌سازان از اعلام آمادگی برای اجرای پروژه‌ها و ورود تکنولوژی‌های روز به طرح نهضت ملی مسکن سخن گفته‌اند. از طرف دیگر ظاهرا انبوه سازان، قراردادهای مشارکتی و اجاره به شرط تملیک را بر قراردادهای پیمانی ترجیح می‌دهند.

قرارداد اجاره به شرط تملیک، امکان مالکیت را برای مستاجر فراهم می‌کند. بدین صورت که قیمت خانه به صورت اقساطی تقسیم می‌شود که هر قسط به نوعی مانند اجاره‌بها به صورت ماهانه به موجر پرداخت می‌شود. مالکیت واحد تا اتمام اقساط که تاریخ اجاره نامه هم محسوب می شود با موجر است. در پایان قرارداد اگر مستاجر به تمامی تعهدات خود به درستی عمل کرده باشد، مالکیت مورد اجاره را در اختیار می‌گیرد. اگر این نوع قرارداد در پروژه نهضت ملی مسکن به اجرا دربیاید، شکل جدیدی از فرآیند اجرای این طرح محسوب می‌شود. البته قراردادهای اجاره به شرط تملیک در کشور ما مسبوق به سابقه است.

در شکل قراردادهای مشارکتی نیز خانه‌ها توسط انبوه‌سازان احداث می‌شود و در پایان، دولت و بخش خصوصی سهم خود را برمی‌دارند که دولت واحدهای خود را به خانوارهای هدف طرح نهضت ملی مسکن واگذار می‌کند. انبوه‌سازان نیز سهم خود را در بازار آزاد به فروش می‌رسانند. این افزایش عرضه می‌تواند به شکستن قیمت مسکن منجر شود.

طرح مسکن ملی چیست؟

طرح مسکن ملی طرحی است که در ادامه تکمیل کردن طرح‌های ناتمام مسکن مهر اجرا شده است که قرار بر این بوده در طی چندین مرحله به اجرا در بیاید. دولت در این زمینه زمین‌ها مورد نیاز را تأمین می‌کند و تلاشش این است که مشکلات و ایرادات طرح مسکن مهر را برطرف کند. زمانی که این طرح به پایان برسید تقریبا حدود ۴۰۰ هزار واحد مسکونی به متقاضیانی که ثبت نام کرده‌اند تحویل داده خواهد شد.

طرح مسکن ملی چه ویژگی‌هایی دارد؟

ویژگی‌هایی که ساختمان‌ها در طرح مسکن ملی دارند با دیگر انواع کاربری‌های ملک متفاوت است. از زمانی که این طرح شروع شده است قیمت مسکن در شهرهای بزرگ دستخوش تغییراتی شده و موجب شده اجاره بهای آن نیز کاسته شود. در صورتی که واحدهای مسکونی این طرح به متقاضیان آن ارائه شود حتی ممکن است قیمت مسکن بیشتر از این کاهش یاید.

یکی از ویژگی‌هایی این طرح این است که ساختمان‌های آن بلند مرتبه ساخته نمی‌شوند و نهایتا طبقات آن به ۷ طبقه برسد. از طرف دیگر متقاضیانی که قصد ثبت نام در طرح اقدام مسکن ملی را داشته باشند باید از این ویژگی‌ها برخوردر باشند: متأهل باشند، از سابقه سکونت در شهری که تقاضای مسکن را داشته‌اند برخوردار باشند و از هیچ‌گونه تسهیلات و امکانات دولتی برای خرید مسکن استفاده نکرده باشند. در نهایت متقاضیان باید تمامی شرایط این طرح برای دریافت تسهیلات مانند اعتبارسنجی را داشته باشند.

یکی از ویژگی‌های که واحدهای مسکونی این طرح دارند این است که با قیمت تمام شده عرضه می‌شوند و متقاضیان پس از ثبت نام در این طرح ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومان وام دریافت می‌کنند که توسط بانک مسکن نیز ارائه می‌شود. سود این وام‌ها ۱۸ درصد است که متقاضیان باید در یک بازه ۱۲ ساله این اقساط را پرداخت کنند. اگر بخواهیم کل مقدار بازپرداخت متقاضی را در این طرح طی بازه ۱۲ ساله حساب کنیم مبلغی حدود ۱۴۵ میلیون تومان خواهد بود.

شرایط متقاضیان

احراز شرایط متقاضیان بر اساس ماده (1) آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن صورت خواهد پذیرفت:

متقاضی و افراد تحت تکفل، فاقد زمین مسکونی یا واحد مسکونی (از 1/1/84 به بعد) بوده و از تاریخ 22/11/1357 از هیچ‌یک از امکانات نهادهای عمومی غیردولتی مربوط به تأمین مسکن شامل زمین، واحد مسکونی و یا تسهیلات یارانه‌ای خرید و یا ساخت واحد مسکونی استفاده نکرده باشد. به عبارتی سبز بودن فرم ‹‹ج›› در استعلام از سامانه مربوطه (موضوع ماده یک آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی عرضه و تأمین مسکن).

متقاضی متأهل و یا سرپرست خانوار.

زنان خودسرپرست مشروط به داشتن حداقل 35 سال سن.

افراد ذیل نیز می‌توانند بدون شرط تاهل و بدون شرط سرپرست خانوار بودن در زمره متقاضیان واجد شرایط قرار گیرند:

نخبگان علمی با معرفی بنیاد ملی نخبگان کشور

معلولین جسمی، حرکتی با دارا بودن حداقل بیست (20) سال سن و با معرفی سازمان بهزیستی کشور.

متقاضیان زن متأهل می توانند با ارائه تعهد نامه محضری از طرف همسر، مبنی بر پذیرش شرایط واگذای به همسر و به شرط تکمیل اطلاعات فرم ج به نام متقاضی و همسرشان با احراز سایر شرایط قانونی مندرج در شیوه نامه مزبور از مزایا و امکانات این برنامه برخوردار شوند.

دارای حداقل 5 سال سابقه سکونت در پنج سال اخیر در شهر موردتقاضا

سابقه سکونت برای مهاجرین از کلان شهرها به سایر شهرهای کشور به یک سال کاهش می یابد، برای کارمندان دولت که به استناد حکم دستگاه ذی ربط منتقل می شوند) به استثناء استان تهران ( این سابقه ملاک عمل نخواهد بود.

در شهرهای جدید سابقه سکونت حداقل 5 سال در شهر جدید موردتقاضا و یا در شهر مادر ملاک است و یا سایر شهرهایی که به دلیل عدم وجود اراضی دولتی، امکان اجرای طرح وجود ندارد و متقاضیان به سایر شهرهای مجاور ازجمله شهرهای جدید معرفی می‌گردند.

عدم دریافت تسهیلات ساخت یا خرید مسکن از سیستم بانکی از ابتدای سال 1384 تا کنون.

متقاضیان واجد شرایط تائید شده در سامانه، باید برای استفاده از واحدهای مسکونی این برنامه حائز شرایط زیر نیز باشند: 

نداشتن منع قانونی برای دریافت تسهیلات بانکی (نظیر چک برگشتی، تسهیلات معوقه و ...).

توانایی تأمین هزینه ساخت مسکن مازاد بر تسهیلات بانکی بر اساس قیمت تمام‌شده طی مراحل ساخت.

توجه: سایر شرایط استفاده از تسهیلات نهضت ملی مسکن مطابق قانون جهش تولید مسکن، متعاقباً اعلام خواهد گردید.

ب) مدارک مورد نیاز جهت احراز شرایط

بارگذاری تصویر کارت ملی متقاضی 

بارگذاری تصویر شناسنامه متقاضی و افراد تحت تکفل 

بارگذاری تصویر گواهی سرپرستی در صورت ضرورت

بارگذاری تصویر سند مالکیت برای متقاضیان دارای زمین 

بارگذاری تصویر گواهی سابقه سکونت در شهر محل تقاضا در پنج سال اخیربه شرح موارد زیر:

گواهی تحصیل فرزندان

 مدارک مربوط به محل تولد(شناسنامه) متقاضی یا همسر یا فرزندان

جواز کسب شاغلین صنوف برای متقاضی یا همسر

سابقه پرداخت بیمه برای متقاضی یا همسر

 گواهی اشتغال به کار از دوایر دولتی برای متقاضی یا همسر

 گواهی مبنی بر پرداخت مستمری بگیران و بازنشستگان

**** تذکر: اجاره نامه به عنوان سابقه سکونت 5 ساله قابل قبول نمی باشد.

ج) شهرهای محل ثبت‌نام (مجاور) برای ثبت‌نام متقاضیان شهرهای فاقد زمین

برای متقاضیان تعدادی از شهرها، در شهر مجاور تامین زمین انجام شده است. 

تفاوت طرح مسکن ملی با مسکن مهر در چیست؟

همانطور که گفته شد طرح مسکن ملی جایگزینی برای مسکن مهر شده، اما این دو تفاوت‌هایی نیز با همدیگر دارند. اما مهم‌ترین تفاوتی که مسئولان دولتی بر آن تأکید دارند؛ تمرکز بر تقاضای واقعی و ایجاد خدمات زیربنایی و روبنایی می‌باشد. در این طرح قراردادها بین سازندگان و دولت منعقد می‌شود که پس از پایان پروژه هر کدام سهم خود را برمی‌دارند. اما طرح مسکن مهر، سازندگان براساس دستور دولت صرفا واحدها را احداث می‌کردند و فرآیند فروش آن بر عهده دولت بود.

برای ساخت و ساز مسکن مهر از اراضی خارج از شهرها استفاده می‌شد که از امکانات زیرساختی مناسبی برخوردار نبود اما در طرح مسکن ملی گفته می‌شود که مکان‌یابی در درون شهرهاست.

همانطور که گفته شد یکی دیگر از تفاوت‌های عمده مسکن ملی این است که ساختمان‌ها در طبقات بیش از ۱۰ یا ۱۵ ساخته نمی‌شوند و نهایت به ۷ طبقه می‌رسند.