افزایش یارانه نقدی، بخشی از اجرای طرح جوانی جمعیت است. یارانه نقدی خرداد ماه مردم به زودی پرداخت می شود. یارانه نقدی اعطای کمک مالی دولت به قشر خاصی از مردم است که بیستم هر ماه واریز می شود. خانوادههایی که حداقل سه فرزند دارند و فرزندانشان نیز هنوز تحت تکلف هستند، یارانه نقدی ۳برابری دریافت میکنند.
میرکاظمی گفت: میزان یارانهای که اکنون باز توزیع میشود، بسیار بیشتری از چیزی است که باید به ارز ترجیحی داده میشد؛ یعنی اگر میزان کل یارانهها از نظر ریالی، به ۴۵۰ هزار میلیارد تومان برسد و ما به التفاوت نرخ ارز را ۲۰ هزار تومان در نظر بگیریم، میزان کل یارانهها بیش از ۲۲ میلیارد دلار میشود که قبلاً این میزان هزینه نمیکردیم.
او گفت: مطلب اصلی که بحث اصلاح پرداخت نقدی یارانهها، تامین کسری بودجه نیست؛ بلکه این است که دولت از کف بازار بیرون میرود و دیگر واردکننده و توزیع کننده نخواهد بود که باید این اقدامات به بخش خصوصی سپرده شود.
به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، یارانه قبلا در ابتدای زنجیره توزیع پرداخت میشد و به دست مردم نمیرسید؛ یعنی به جایی خارج از مرزها و شبکه توزیع میرفت، ولی اکنون به خود مردم میرسد و هدر نمیرود.
پرداخت یارانههای نقدی از اردیبهشت امسال با تغییر رویه مواجه شده هر ماه با شیوه جدید به حساب سرپرستان خانوار واریز میشود؛ این یارانه برای سه دهک پایین به ازای هر نفر ۴۰۰ هزار و شش دهک بعدی ۳۰۰ هزار تومان است.
حجت الله عبدالملکی در حاشیه معارفه سرپرست حراست وزارت کار با اعلام این خبر افزود: بزودی برای جاماندگان از یارانه که درخواست بازنگری داده و البته جزو دهک دهم شناخته نشده باشند؛ پیامک ارسال میشود.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی حداکثر زمان بررسی یادشده را یک ماه به دستور رییس جمهور اعلام کرد و افزود: 90 درصد مردم یارانه دریافت خواهند کرد و افرادی که جزو این 90درصد هستند و هنوز یارانه دریافت نکردهاند، خیالشان راحت باشد که یارانه دریافت خواهند کرد.
وی اضافه کرد: شهروندان میتوانند شناسنامه اقتصادی خانوار خود را ببینند و اگر درخواست بازنگری دارند؛ در سامانه سازمان هدفمندی یارانهها اعلام و در آن به نشانی may.gov.ir نام نویسی کنند.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی این را هم گفت: کسانی که فرزند بزرگ دارند؛ میتوانند یارانه آنها را از خانوار خود جدا کنند.
عبد الملکی همچنین در مورد افرادی که با حساب شخصیِ خود کارهای اقتصادیِ غیرشخصی انجام میدهند، مانند افرادی که مسئول خرید شرکت هستند گفت؛ ما در این مسائل اصل را بر صحت ادعا میگذاریم و فرصتی میدهیم تا فرد حساب خود را از شرکت جدا کند.
در این میان، با توجه به این که همزمان با واریز کمک معیشتی اردیبهشت ماه، یارانه خرداد هم به حساب برخی از خانوارها واریز شد، اما برخی دیگر هنوز پیامک واریز نوبت دوم خرداد ماه را دریافت نکردهاند. البته شرایط برای هر دو گروه یکسان است، چون یارانه خرداد هنوز قابل برداشت نیست و زمان دقیق برداشت یارانه خرداد ماه اعلام نشده است.
در پیامک ارسالی برای خانوارها اعلام شده بود که زمان دقیق برداشت کمک معیشتی توسط سازمان هدفمندی اعلام میشود. در این میان، گزارشها از سازمان هدفمندی نشان میدهد که زمان دقیق برداشت یارانه دوم خرداد هنوز مشخص نشده است و احتمالا این مبلغ در نیمه دوم ماه و آخرین روزهای خردادماه قابل برداشت باشد.
در این شرایط، نامنویسی جاماندگان یارانه جدید همچنان ادامه دارد. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان هدفمندی یارانهها همزمان به ثبت درخواست معترضان مشغول هستند.
به موازات این بررسی تا انتهای هفته گذشته یارانه اردیبهشت بخشی از معترضان به صورت مشروط پرداخت شد. این گروه از شهروندان تا زمان اتمام بررسی دادخواست و قطعی شدن استحقاق دریافت، حق خرج کردن آن را ندارند.
این وضعیت درحالی است که با گذشت یک هفته از شروع خرداد، هنوز موعد برداشت یارانه نقدی این ماه نامشخص است.
با این حال، برخی از کاربران خبرآنلاین در گزارشی که مربوط به واریز مرحله دوم یارانه ها بود، عنوان کردند که واریزی برای آنها وجود نداشته است. در این خصوص یکی از کاربران خبرآنلاین که نام خود را مجید عنوان کرده، نوشته است: برای من یارانه واریز نشده؛ اعتراض هم زدهام.
حمید، کاربر دیگر خبرآنلاین عنوان کرده؛ برای ما فقط اولین مرحله واریز شده است.
یکی دیگر از کاربران نیز تصریح کرده؛ من که اعتراض زدم جهت یارانه و دهک خود، چرا برایم یارانه واریز نکردید. مرحله اول که واریز کردید، قابل برداشت نیست. چرا مرحله دوم رو برایم واریز نکردید؟ شما چطور محاسبه میکنید که مردم رو به چالش میکشید؟ چرا واریز نکردید؛ بعد میگویید مرحله دوم واریز شد و قابل برداشت نیست.
ثبتنام افراد جدید و جامانده از یارانه همچنان ادامه دارد
سازمان هدفمندسازی یارانهها در ادامه ثبتنام از افراد جدید و جامانده از دریافت یارانه، با صدور اطلاعیهای اعلام کرد: ثبتنام از این افراد همچنان تا اطلاعیه ثانویه ادامه خواهد داشت.
در این اطلاعیه آمده است، سرپرستان خانوارهایی که جامانده و یا متقاضی جدید دریافت یارانه هستند و تاکنون موفق به ثبتنام نشدهاند، میتوانند همچنان با مراجعه به آدرس اینترنتی my.gov.ir نسبت به ثبتنام خانوار خود اقدام کنند.
همچنین تاکید شده است، در اختیار داشتن شماره همراه به نام سرپرست خانوار، کدملی، کدپستی، تاریخ تولد و شماره شبا بانک مربوط به سرپرست خانوار متقاضی جدید و جامانده از یارانه ضروری است.
سرپرستان مذکور میتوانند جهت کسب اطلاع از آخرین وضعیت ثبتنام خود کد دستوری #کدملی ۴۳۸۵۷*۴* را شمارهگیری کنند.
معترضان به دهکبندی اعلام شده یا قطع یارانه اردیبهشتماه ۱۴۰۱ کماکان باید از طریق آدرس اینترنتی hemayat.mcls.gov.ir وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعتراض خود را ثبت و پیگیری کنند.
پیش از این سازمان هدفمندسازی یارانهها در راستای تکلیف مقرر در جز یک بند "ص" تبصره یک قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور، ثبتنام از افراد جدید و جامانده از یارانه را در تاریخ بیستوهفتم اردیبهشتماه تا روز یکم خردادماه ۱۴۰۱ برای کلیه افراد جدید و جامانده آغاز و این مهلت را تا روز چهارشنبه چهارم خردادماه ۱۴۰۱ تمدید کرده بود که در حال حاضر این وبگاه برای ثبتنام از افراد واجد شرایط برقرار است.
برای دریافت و جداسازی یارانه چه کنیم؟
از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان هدفمندی یارانهها سامانههایی برای رسیدگی به اعتراضها و ثبتنام جاماندگان از یارانه اعلام شد تا افراد با مراجعه به این سامانهها درخواستهای خود را ثبت کنند.
از آنجا که اعتراضها و نگرانیهای مردم درخصوص دریافت یارانه و اعتراض به دهکبندیها مطرح شد، رئیسجمهور روز ۲۴ اردیبهشتماه به سازمان برنامهوبودجه و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دستور داد تا مبلغ کمکمعیشتی ماه اول (اردیبهشتماه ۱۴۰۱) بهحساب همه افرادی که تا ماه قبل مشمول دریافت یارانه بودهاند، اما یارانه کمک معیشتی را دریافت نکردهاند و متقاضی تجدیدنظر در دهک بندی خود هستند، واریز شود.
بر این اساس، سازمان هدفمندسازی یارانهها، کمک معیشتی ماه نخست را بهحساب همه افراد متقاضی در سامانه اعتراض به دهکبندی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی واریز کرد تا پس از تأیید اعتراض، قابل برداشت باشد. در همین راستا وزارت کار هم موظف شد تا در مدت یکماه همه درخواستها را بررسی کند.
اعتراض به دهکبندیها در سامانه حمایت
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز اعلام کرد: افرادی که تا فروردینماه امسال یارانه نقدی دریافت میکردند و در اردیبهشتماه امسال یارانه کمک معیشتی به حساب آنها واریز نشده، در دهک دهم قرار گرفتهاند و مشمول پرداخت یارانه نمیشوند. این افراد میتوانند در اعتراض به دهکبندی یارانهها به سامانه اعلامی از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با عنوان «حمایت» به آدرس اینترنتی hemayat.mcls.gov.ir مراجعه کنند.
همچنین سامانههای تلفنی و گویا به شمارههای ۰۲۱۶۳۶۹ و ۰۹۲۰۰۰۰۶۳۶۹ بهصورت شبانهروزی آماده پاسخگویی به سؤالهای یارانهای مردم است.
ملاکهای دهکبندی یارانهها
براساس اعلام «حجتالله عبدالملکی» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در شناسایی مشمولان یارانه مجموعه متغیرهای اقتصادی در بازه زمانی سه تا پنج سال در نظر گرفته میشد، این متغیرها شامل گردش حساب، درآمدها، سودهای بانکی، سفرهای خارجی، خودرو و داراییهای جاری است که ملک شامل آن نیست.
وی افزود: فرض میگیریم هیچ شخصی ملکی ندارد، بر این اساس دهکبندی انجام شد و در معادله، ملک ملاک نبود.
بودجه یارانه چطور تأمین شد؟
با افزایش رقم یارانه نقدی طی روزهای گذشته گفته میشود دولت حدود ۴۶ هزار میلیارد تومان برای پرداخت این دور از یارانهها به ۹ دهک درآمدی تخصیص داده است.
در این میان، برخی از بانکها مدعی هستند که دولت منابع پرداختی یارانه نقدی اخیر (۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی) را از محل منابع این بانکها تأمین کرده است و بابت این موضوع به بانکها بدهی دارد اما هنوز دولت یا بانک مرکزی در این خصوص توضیحی ارائه ندادهاند.
این در حالی است که طی دورههای گذشته درمورد تخصیص منابع توضیح آن بود که بانک مرکزی مسئول تأمین این منابع است و بانک مرکزی نیز چون دارای ارز مورد نیاز نبود، برای تأمین منابع مورد نیاز اقدام به خرید ارز نیمایی از بازار میکرد.
اما درحالحاضر هیچ توضیحی برای نحوه تأمین منابع تأمین یارانه حمایتی ارائه نشده است.
وحید شقاقیشهری، اقتصاددان و رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی در این خصوص گفت: سالیان درازی است که دست دولت در جیب بانکها رفته است؛ در زمانی که ویروس کرونا در ایران شیوع پیدا کرد، مسئله پرداخت تسهیلات ارزان به کسب و کارها را به بانکها تحمیل کردند.
وی ادامه داد: در رخدادهای مختلف دیگر، دولت از منابع بانکها استفاده کرده است.
این اقتصاددان درمورد پرداختهای اخیر یارانهای افزود: البته وزیر اقتصاد هم اعلام کرده تا زمانی که زیرساختها برای کوپنهای الکترونیک و بانک اطلاعاتی دقیق فراهم نشود پرداختها به صورت یارانه نقدی ادامه خواهد داشت.
البته برای این پرداختها تنها به استقراض از بانکها اکتفا نمیشود و از محل مابهالتفاوت نرخ ارز ۲۱ هزار تومانی (نرخ نیما و ارز ترجیحی دلار) هم این منابع تأمین خواهد شد.
هر چند ممکن است مسئولان در آینده به این نتیجه برسند که ممکن است یارانه نقدی بیش از کالابرگهای الکترونیکی رفاه خانوادهها را افزایش بدهد و این رویه را به جای کالابرگهای الکترونیکی ادامه بدهند.