همه چیز در مورد شکایت کیفری چک بلا محل | مسئولیت بانک در مورد چک چیست ؟

به گزارش رصدورزشی : جزئیاتی از نکات مهم شکایت کیفری در مورد چک را در ادامه می خوانید .

نکات مهم شکایت کیفری چک

در موارد زیر صادر کننده چک قابل تعقیب کیفری نیست و اصطلاحاً چک حقوقی است:

الف ـ در صورتی که ثابت شود چک سفید امضاء داده شده باشد.

ب ـ هرگاه در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد.

ج ـ چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.

د ـ هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.

هـ ـ در صورتی که ثابت گردد چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.

اگر دارنده چک ظرف 6 ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند یا ظرف 6 ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت شکایت نکند، دیگر حق شکایت کیفری ندارد.

دارنده چک که حق شکایت کیفری دارد چه کسی است؟ شخصی است که برای اولین بار چک را به بانک ارائه داده است. برای تشخیص این امر، بانکها مکلفند به محض مراجعه دارنده چک؛ هویت کامل و دقیق او را پشت چک با ذکر تاریخ قید نمایند.

 کسی که چک پس از برگشت از بانک به وی منتقل می شود، حق شکایت کیفری نخواهد داشت مگر آنکه انتقال قهری در نتیجه فوت مورث باشد.

اگر دارنده چک بخواهد چک را از طریق شخص دیگری و به نمایندگی از خود، وصول کند و حق شکایت کیفری او نیز در صورت بلامحل بودن، محفوظ بماند، باید هویت و نشانی خود را با تصریح نمایندگی شخص مذکور در ظهر چک قید نماید و در این صورت بانک گواهی عدم پرداخت و گواهی مطابقت امضا را به نام صاحب چک صادر می کند و حق شکایت کیفری او محفوظ خواهد ماند.

رسیدگی به کلیه شکایات و دعاوی کیفری و حقوقی مربوط به چک در دادسرا و دادگاه تا خاتمه رسیدگی، فوری و خارج از نوبت خواهد بود.

موارد عدم امکان تعقیب کیفری چک

الف ـ در صورتی که ثابت شود چک سفید امضاء داده شده باشد.

ب ـ هرگاه در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد.

ج ـ چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.

د ـ هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.

هـ ـ در صورتی که ثابت گردد چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.

- به جز موارد بالا صادرکننده چک بلامحل قابل تعقیب کیفری است واصطلاحا چک کیفری نامیده می شود.

- دارنده چک می تواند ضمن شکایت کیفری، وصول وجه چک را از نیز از مقامات کیفری مطالبه کند.

 

مجازات صدور چک بلامحل (چک کیفری):

هر کس مرتکب بزه صدور چک بلامحل گردد به شرح ذیل محکوم خواهد شد:

الف) اگر مبلغ مندرج در متن چک کمتر از 10,000,000 ریال باشد، به حبس تا حداکثر 6 ماه محکوم خواهد شد.

ب) اگر مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال باشد از شش ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.

ج) اکر مبلغ در متن چک از پنجاه میلیون 50,000,000 ریال بیشتر باشد، به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت 2 سال محکوم خواهد شد.

نکته1: اگر صادرکننده چک اقدام به صدور چک های بلامحل نموده باشد، مجموع مبالغ مندرج در متن چک ها ملاک عمل خواهد بود.

نکته2: علاوه بر چک های بی محل که عهده بانک های واقع در خارج از کشور صادر می شوند، چک هایی که در ایران عهده بانک های واقع در کشور نیز صادر شده و منتهی بر گواهی عدم پرداخت شده باشند، از لحاظ کیفری مشنول مقررات این قانون خواهد بود.

 

پرداخت وجه چک قبل از شکایت کیفری:

اگر صادرکننده چک، قبل از تاریخ شکایت کیفری وجه چک را نقداً به دارنده آن پرداخته یا با موافقت شاکی خصوصی ترتیبی برای پرداخت آن داده باشد یا موجبات پرداخت آن را در بانک محال علیه فراهم نماید، قابل تعقیب کیفری نیست.

نکته1: در این صورت باید بانک تا میزان وجه چک، حساب صادرکننده را مسدود نماید و به محض مراجعه دارنده و تسلیم چک وجه آن را باید به دارنده بپردازد.

نکته2: هرکس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود، مبادرت به صدور چک نماید، عمل وی در حکم صدور چک بلامحل خواهد بود و به حداکثر مجازات مقرر برای این جرم محکوم خواهد شد و مجازات تعیین شده غیرقابل تعلیق است.

نکته3: جرایم مذکور، بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب نیست.

 

انتقال چک بعد از شکایت کیفری

اگر بعد از شکایت کیفری، شاکی چک را به دیگری انتقال دهد یا حقوق خود را نسبت به چک به هر نحو به دیگری واگذار نماید، تعقیب کیفری موقوف خواهد شد.

گذشت شاکی قبل از صدور حکم قطعی یا تسویه حساب صادرکننده چک با شاکی قبل از صدور حکم قطعی: هرگاه قبل از صدور حکم قطعی، شاکی گذشت نماید و یا اینکه متهم وجه چک و خسارات تأخیر تأدیه را نقداً به دارنده آن پرداخت کند یا موجبات پرداخت وجه چک و خسارات مذکور (از تاریخ ارائه چک به بانک) را فراهم کند یا در صندوق دادگستری یا اجرای ثبت تودیع نماید، مرجع رسیدگی قرار موقوفی تعقیب صادر خواهد کرد.

صدور قرار موقوفی تعقیب مانع از آن نخواهد بود که آن دادگاه نسبت به سایر خسارات مورد مطالبه رسیدگی و حکم صادر کند.

گذشت شاکی پس از صدور حکم قطعی یا تسویه حساب صادرکننده چک با شاکی بعد از صدور حکم قطعی: هرگاه بعد از صدور حکم قطعی، شاکی گذشت کند و یا اینکه محکوم علیه به ترتیب فوق موجبات پرداخت وجه چک و خسارات تأخیر تأدیه و سایر خسارات مندرج در حکم را فراهم کند، اجرای حکم موقوف می شود و محکوم علیه فقط ملزم به پرداخت مبلغی معادل یک سوم جزای نقدی مقرر در حکم خواهد بود که به دستور دادستان به نفع دولت وصول خواهد شد.

ادعای مفقود یا مجعول یا سرقتی بودن چک؛ صدور دستور عدم پرداخت توسط صادرکننده چک: صادرکننده چک یا ذینفع یا قائم مقام آنها با تصریح به اینکه چک مفقود یا سرقت یا جعل شده و یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرایم دیگری تحصیل گردیده، می تواند کتباً دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک دهد. در این صورت بانک پس از احراز هویت دستور دهنده، از پرداخت وجه آن خودداری خواهد کرد و در صورت ارائه چک، بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام شده به بانک صادر و تقسیم می نماید.

تکلیف دستوردهنده در خصوص دستور عدم پرداخت وجه چک: دستور دهنده مکلف است پس از اعلام به بانک، شکایت خود را به مراجع قضایی تقدیم و حداکثر ظرف یک هفته گواهی شکایت خود را به بانک تسلیم نماید. در غیر این صورت پس از انقضا مدت مذکور، بانک از محل موجودی به تقاضای دارنده چک، وجه آن را پرداخت می کند.

شکایت دارنده چک در خصوص دستور عدم پرداخت صادر کننده: دارنده چک می تواند علیه کسی که دستور عدم پرداخت داده شکایت کند و هرگاه خلاف ادعایی که موجب عدم پرداخت شده ثابت گردد، دستوردهنده علاوه بر مجازات مقرر برای جرم صدور چک بلامحل، به پرداخت کلیه خسارات وارده بر دارنده چک محکوم خواهد شد.

تعریف ذینفع : ذینفع کسی است که چک به نام او صادر یا ظهرنویسی شده چک به او واگذار شده است (یا چک در وجه حامل به او واگذار شده است).

 تکلیف بانک در صورت صدور دستور عدم پرداخت توسط صادرکننده: در صورتی که دستور عدم پرداخت بر این اساس صادر شود، بانک مکلف است وجه چک را تا تعیین تکلیف آن در مرجع رسیدگی با انصراف دستوردهنده در حساب مسدودی نگهداری نماید.

 

صدور دستور عدم پرداخت در خصوص چک های تضمینی و مسافرتی: وجه چک های تضمینی و مسافرتی را نمی توان توقیف کرد مگر آنکه بانک صادرکننده نسبت به آن ادعای جعل نماید. در این مورد نیز حق دارنده چک راجع به شکایت به مراجع قضایی محفوظ خواهد بود.

اماره پرداخت وجه چک : وجود چک در دست صادرکننده، دلیل پرداخت وجه آن و انصراف شاکی از شکایت است مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. 

نشانی متهم در جرم صدور چک بلامحل : اگر به متهم دسترسی حاصل نشود، آخرین نشانی متهم در بانک محال علیه، اقامتگاه قانونی او محسوب است و هرگونه ابلاغ به نشانی مزبور به عمل می آید. هرگاه متهم حسب مورد در نشانی بانکی یا نشانی تعیین شده، شناخته نشود یا چنین محلی وجود نداشته باشد، گواهی مأمور به منزله ابلاغ اوراق تلقی می شود و رسیدگی بدون لزوم احضار متهم توسط آگهی به عمل می آید. مرجع رسیدگی حسب مورد یکی از قرارهای تأمین از جمله صدور قرار تأمین کفالت یا وثیقه، اعم از وجه نقد یا ضمانت نامه بانکی یا مال منقول یا غیر منقول را علیه صادرکننده صادر می نماید.

 

 

مسئولیت بانک ها در مورد چک بلامحل

1- بانکها مکلفند کلیه حساب های جاری اشخاصی را که بیش از یک بار چک بلامحل صادر کرده و تعقیب آنها منتهی به صدور کیفرخواست شده باشد، بسته و تا سه سال به نام آنها حساب جاری دیگری باز ننمایند.

2- بانک مرکزی مکلف است، سوابق مربوط به اشخاصی را که مبادرت به صدور چک بلامحل می نمایند به صورت مرتب و منظم نگهداری نماید و فهرست اسامی این اشخاص را در اجرای مقررات در اختیار کلیه بانک های کشور قرار دهد.