فوت یا مرگ افراد ، به لحاظ حقوقی ، آثار قابل ملاحظه ای به بار خواهد آورد . یکی از این آثار انحصار وراثت است. انحصار وراثت نیازمند آن است که ابتدا ، ورثه متوفی ، تعیین شوند و مشخص شود که چه افرادی ، استحقاق دریافت ارث از متوفی را دارند .اولین گام انحصار وراثت میان ورثه متوفی ، این است که ورثه متوفی ، گواهی ، تحت عنوان گواهی انحصار وراثت را دریافت نموده و سپس ، اقدام به تقسیم ارث کنند . به همین دلیل ، آشنایی با مراحل و نحوه گرفتن گواهی انحصار وراثت ، الزامی است .
بعد شخص فوت همه اموال او بین ورثه تقسیم می شود ابتدا باید هزینه دفن وکفن و بدهی ها او از اموال برداشته شود. برای تقسیم ارث باید گواهی انحصار وراثت گرفته شود و بعد مراحل انحصار وراثت را طی کنند.
مدارک لازم برای انحصار وراثت
گواهی فوت
از سال ۱۳۹۵ در بعضی از استانها مانند تهران به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه درخواست گواهی فوت قابل دریافت است.
استشهاد محضری
شناسنامه متوفی
عقدنامه یا رونوشت
وصیتنامه رسمی متوفا
گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی
برای متوفیان قبل از ۱۳۹۵ که تاکنون اقدام نکرده اند.
شناسنامه وراث
مراحل انحصار وراثت
-ثبت دادخواست انحصاروراثت از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و یا مراجعه مستقیم به شورای حل اختلافی
-تهیه استشهادیه
- اگر متوفی قبل از سال 95 فوت کرده است گواهی مالیات بر ارث یکی از الزامات مدارک پیوستی میباشد.
-بعد از ابلاغ از طریق شورای حل اختلاف نوبت به رسیدگی میشود که شخص متقاضی به شعبه مراجعه و تمام مدارک لازم را ارائه می نماید.
- شورای حل اختلاف پس از بررسی مدارک درصورتی که اموال متوفی بیشتر از پنجاه میلیون تومان باشد اقدام به نشرآگهی نموده و بعد از آن گواهی را صادر می نماید.
مرحله بعدی دریافت استشهاد محضری است یا حضورا سه نفر شاهد را در شورای حل اختلاف حاضرنموده و در هنگام مراجعه، باید فرمی که از شورای حل اختلاف دریافت کرده و پر کردهاید را با اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی تمام وارثین و همچنین گواهی فوت متوفی را همراه خود داشته باشید.
برای طی شدن این مرحله، مراجعه یکی از وراث به همراه مدارک لازم، کافی است.
ادامه کار به عهده شورای حل اختلاف است. مرجع قضایی در این مرحله، پس از بررسی مدارک، در یکی از روزنامههای کثیرالانتشار نشرآگهی میکند . بعد از گذشت یک ماه از تاریخ انتشار بدون اینکه نیاز به جلسه رسیدگی وجود داشته باشد گواهی انحصار وراثت صادر میشود.