حکم غیابی چیست | تفاوت حکم غیابی و حکم حضوری

حکم غیابی اصطلاحی است در علم حقوق که عبارت است از حکمی که دادگاه در غیاب مدعی‌علیه صادر می‌کند، خواه به سود وی یا خواه به ضرر او باشد. بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران، احکام صادر شده توسط دادگاه ها را می توان به انواع و اقسام مختلفی تقسیم بندی کرد که یکی از آن ها، حکم است که می تواند به صورت حکم حضوری و یا حکم  غیابی، صادر گردد.

ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی در این زمینه مقرر می‌دارد :

«حکم دادگاه حضوری است مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم‌مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ‌یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشد یا اخطاریه، ابلاغ واقعی نشده باشد در این صورت است که دادگاه اقدام به صدور رأی غیابی می‌کند».

شرایط صدور حکم غیابی :

• شخص خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی او در هیچ کدام از جلساتی که برای رسیدگی به دعوا در دادگاه تشکیل شده است ، حضور نیافته باشند
• طرفین یا وکیل یا قائم مقام آن ها لایحه نیز به دادگاه نفرستاده باشند که منظور از لایحه همان دفاع به صورت کتبی است
• ابلاغ واقعی نشده باشد

تفاوت حکم غیابی و حضوری

یکی از روش های اعتراض به رای دادگاه واخواهی است . واخواهی تنها می تواند از طرف خوانده ای که حکم غیابی به ضرر او صادر شده است مطرح شود . پس تشخیص اینکه حکمی حضوری است یا غیابی ، از این لحاظ مفید است که در قانون برای احکام غیابی امکان واخواهی پیش بینی شده است ولی آرایی که به صورت حضوری صادر می شوند ، امکان واخواهی ندارند . 

وجه تفاوت میان حکم حضوری و غیابی در آنجاست که؛ اولا حضوری بودن احکام یک اصل است و در جایی که شک کنیم، احکام حضوری محسوب می شوند. در نتیجه غیابی بودن احکام یک استثناء است.

دوم اینکه در احکام غیابی امکان واخواهی برای خوانده ای که حکم در غیبت او، علیه او صادر شده است، وجود دارد. در حالیکه در مورد آراء حضوری امکان واخواهی برای خوانده ی دعوی وجود ندارد.